Elektronik Ticaret Danışmanlığı ve E-Ticaret Rehberi

Elektronik ticaret, mal veya hizmet alım satım işlemlerinin internet üzerinden yapılmasına olanak sağlayan ticaret türü olarak tanımlanabilir. Elektronik ticaret kavramı, e-ticaret veya internet ticareti olarak da adlandırılmaktadır. E-ticaret, yeni başlayanların, küçük işletmelerin veya büyük şirketlerin ürün ve hizmetlerini daha düşük işletme maliyetleri ile satmalarına ve daha geniş müşteri kitlelerine ulaşmalarına olanak tanıyan bir dağıtım kanalıdır. İşletmeler, kendi e-ticaret sitelerini oluşturabilecekleri gibi e-ticaret pazar yerlerinde de markaları için mağaza oluşturabilmekte veya çok kanallı bir yaklaşım benimseyerek birden fazla online platformu eş zamanlı olarak kullanabilmektedir. Dünya çapında tahmini 2,5 milyar insan e-ticaret sistemlerini kullanmakta internet üzerinden mal veya hizmet satın almaktadır.

Elektronik Ticaret ile ilgili Temel Kavramlar

E-ticaret ekosistemine adım atmak isteyen firmaların temel e-ticaret kavramlarını bilerek yola çıkması birçok fayda sağlar. Yaygın kullanılan e-ticaret terim ve kavramları, bu alandaki işleri kolaylaştırır. E-ticarette sık rastlanan temel kavramlar şunlardır;

Elektronik Ticaret: E-ticaret, mal ve hizmetlerin internet ortamında satılıp alınmasıdır. OECD tarafından “internet üzerinden yapılan ticari işlemler” olarak özetlenen e-ticaret, Türkiye’deki 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da, “fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrimiçi iktisadi ve ticari her türlü faaliyet” olarak tanımlanır.

Dijital Ticaret: Dijital olarak etkinleştirilmiş ticari işlemler bütünüdür. Dijital ticaret işlemleri ile satılan ürün ve hizmetler, dijital ya da fiziksel olarak teslim edilebilir. Tüketicileri, şirketleri ya da hükümetleri kapsayan sanal mal ve hizmet ticaretidir.

Sınır Ötesi E-Ticaret: E-ihracat ve e-ithalat, sınır ötesi e-ticaretin temel kavramlarıdır. Uluslararası pazarlarda çevrimiçi ticari işlemlerdir. Ulusal sınırlar üzerinden çevrimiçi mağazalarda ürünlerin alınıp satılmasıdır. Alıcı ve satıcı farklı ülkelerdedir, farklı para birimleri kullanırlar, farklı dil konuşurlar ve farklı ticaret ve yargı kanunlarına tabidirler.

E-ihracat: “Sınırötesi e-ticaret” veya “mikro ihracat” olarak da tanımlanan e-ihracat, online kanallar aracılığıyla yurt dışından alınan siparişleri mikro ihracat kuralları çerçevesinde ulaştırmaktır. İşletmelere hedef kitlelerini genişletmek ve kârlarını artırmak için bir fırsat verir. E-ihracat için hedef pazardaki yerel ticaret kurallarını iyi bilmek; e-ihracat mevzuatına hâkim olmak ve e-ticareti küresel bir bakış açısı ile değerlendirmek gerekir.

B2B: “Business to Business” ifadesinin kısaltmasıdır. Kelime anlamı “işletmeden işletmeye” şeklindedir. Hammadde tedarikçisi-üretici, üretici-toptancı ve toptancı-perakendeci arasındaki ticari işlemlerdir.

B2C: “Business to Consumer” ifadesinin kısaltmasıdır. Kelime anlamı “işletmeden tüketiciye” şeklindedir. E-ticaret ve e-ihracatın temelini ifade eden en önemli kavramdır.

C2C: “Consumer to Consumer” ifadesinin kısaltması olan C2C, ”tüketiciden tüketiciye” anlamındadır. Farklı elektronik alışveriş platformlarından yapılan e-ticaret, bu kapsamdadır. Çevrimiçi platformlarda veya web sitelerinde bir araya gelen tüketicilerin, ürün ve hizmetlerini sergilemesi ve belirledikleri fiyatlardan satması veya almasıdır.

Domain: Türkçesi “alan adı” olan domain, bir web sitesinin internetteki adıdır. Web sitesi kurmanın ilk adımı bir alan adı belirlemektir. Bir internet sitesinin fiziksel adresinin karşılığı olan domain, internet tarayıcısına, ilgili web sitesi ile ilgili bilgilerin yer aldığı sunucuyu işaret eder.

Hosting: Türkçesi “barındırma” olan hosting, web sitesi içeriğinin barındırıldığı ortamdır. Web sayfasının fotoğrafları, grafikleri veya görsel-metinsel dokümanlarının tutulduğu dijital ortamdır. “Web sayfasının arka yüzü” olarak tanımlanabilen hosting’de, web sitesi içeriği ve veritabanı bir sunucuda barındırılır.

Siber Güvenlik: Dijital dünyanın en önemli konularından olan siber güvenlik, bilgi ve bilgisayar sistemleri güvenliğini içeren geniş bir kavramdır. Tüketicilerden hükümetlere kadar bilgisayar sistemleri üzerinden işlem yapan herkesi ve her kurumu ilgilendirir. Kişilerin, şirketlerin veya özel ve kamu kurumlarının, kritik bilgilerinin siber saldırılardan korunması uygulamalarıdır. Siber güvenlik öğeleri arasında finansal sistemlerin güvenliği ilk sırada yer almaktadır.

KVKK: Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) işletmelere, bilgi gizliliği ve erişilebilirliği gibi konularda çeşitli sorumluluklar yükleyen bir kanundur. Kanun, kişisel veri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları düzenler. KVKK kapsamında farklı kaynaklardan gelen veriler için bir strateji oluşturulması gerekir. Ağ sistemlerinden sürdürülebilir teknolojik uygulamalara kadar farklı dijital sistemleri içerir.

Müşteri Deneyimi: Müşteri deneyimi, müşterinin firmaya bağlılığı ve verdiği değeri ifade eder. Her müşteri, mağaza veya firma için geliştirdiği deneyimlerini sosyal medyadan arkadaşlarına, ailesinden tanımadığı insanlara kadar herkesle paylaşabilir. Bu durum, firma için olumlu veya olumsuz sonuçlar doğurabilir. Müşterinin firmayla etkileşimini ifade eden müşteri deneyimi, bir anlamda müşteri firma imajı veya algısıdır.

Drop Shipping: “Stoksuz e-ticaret” veya “stoksuz satış” olarak tanımlanan Drop Shipping, bir e-ticaret iş modelidir. Drop Shipping firması stok tutmadan satış yapabilir. Tedarikçi, üretici ve müşteri arasında aracı bir kanaldır. Drop Shipping, bir perakende satış yöntemidir. Mağaza, stok ürün yerine ürünleri üçüncü taraf bir tedarikçiden satın alır. Ürünler daha sonra doğrudan tüketiciye gönderilir. Satıcı, stok için sipariş vermez veya siparişlerle ilgilenmesi gerekmez. Bunun yerine ürün ve siparişle üçüncü taraf bir tedarikçi ilgilenir.

Dönüşüm Optimizasyonu: Bir e-ticaret sitesine gelen ziyaretçilere satın alma veya üye olma gibi işlemleri yapmasını sağlama oranıdır. Potansiyel müşterileri kullanıcıya dönüştürme oranını artırmak için uygulanan sistematik faaliyetleri ifade eder.

Chatbot: “Chat” ve “robot” terimlerinden türetilen chatbot, algoritma tabanlı bir yazılımdır. İnternet sitelerinde kullanıcılara yardımcı olmak için geliştirilen basit asistanlar, chatbot kapsamında değerlendirilir. Yardımcı ses yazılımları, otomatik cevap verme uygulamaları ve canlı destek yazılımlarını içeren yapay zeka tasarımlarıdır.

E-Ticarete Başlama

E-ticarete; e-ticaretin anlamını, kapasitesini, yöntemlerini ve uygulamalarını öğrenerek başlanabilir. Sektörünüzün e-ticaret kapasitesi de ilk olarak bilinmesi gerekenler arasında yer almaktadır. Bu konuda devlet destekli e-ticaret eğitim programlarından veya özel e-ticaret platformlarından destek alınabilmektedir.

E-ticarete giriş yaparken dikkat eilmesi gereken hususlar;

Online Pazar Yerleri: Yeni bir e-ticaret sitesi açmak tabii ki gereklidir. Ancak ilk olarak yerel veya küresel perakende sitelerinde mağaza açarak e-ticarete adım atabilirsiniz. Bu; sipariş alınması, kargo ve iade süreçleri gibi konularda tecrübe kazandıracaktır.

Şirket: Ülkemizdeki mevzuata göre e-ticaret yapmak için şirket kurma şartı aranmamaktadır. Esnaflar ve esnaf olmayan diğer gerçek kişiler de e-ticaret yapabilmektedir. Gelir sağlandığı için vergi kaydı açılması gerekmektedir; ancak bu durumun bile istisnaları vardır. E-ticaret için şirket kurulmak istenirse şirket türü önemli değildir. Fiziksel mağazası olan bir şirket, farklı bir şirket kurmadan ürünlerini doğrudan e-ticaret mağazasında satışa sunabilir. Şahıs şirketi veya adi ortaklık kurmak, maliyeti en düşük seçenektir.

Domain ve Hosting: E-ticaret için şirket kurarken internet sitesi ismi de tescil ettirilebilir. Bu süreçte alan adı (domain) ve web barındırma (hosting) hizmeti alınmalıdır.

Kurulum ve Ürün Maliyetleri: E-ticaret sitesinin kurulumu, tasarımı, yazılımı ve her türlü altyapı hizmetleri için bütçe ayırmak gerekir. Site uygulamaları ve ürün tedariki için iyi bir maliyet hesaplaması yapılmalıdır.

Ürünlerin belirlenmesi: E-ticaret, detaylı iş planı gerektirir. İnternetten hangi ürünler daha çok satılıyor? Hangi günlerde hangi ürünleri vitrine koymak gerekir? Rakip sitelerde neler yapılıyor? Bu ve benzeri soruların cevapları, iyi bir satış ve pazarlama hedefi için gereklidir.  

Ödeme Yöntemleri: E-ticaretin en önemli faktörlerinden biri de ödeme yöntemleridir. İnternet sitesinde güvenli bir ödeme altyapısı kurulmalıdır. Kredi kartı ile ödeme sistemi, EFT veya havale, dijital cüzdan ve sanal POS gibi dijital ödeme yöntemlerinin altyapısı için bankalarla anlaşma yapmak gerekir. Kapıda ödeme yöntemi de yaygın bir ödeme türüdür. Türkiye’de en yaygın kullanılan ödeme yöntemlerinden biridir.

Kargo Hizmetleri: Sanal mağazadan ürün satıldığında gönderileri müşterilere ulaştıracak kargo şirketleri ile anlaşma yapılmalıdır. Kargo şirketleri ile yapılan anlaşmaların içeriği, pazarda rekabet avantajı sağlayabilir.

Yazılım Desteği: E-ticarette internet sitesi, mağazanın vitrinidir. Bu sebeple altyapısının çok iyi olması gerekir. Sanal mağazanın mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarına göre yazılım geliştirilmelidir. Gerektiğinde yazılım güncellemeleri yapılabilmelidir.

Dijital Pazarlama Araçları: E-ticaret sitesini kurmak ve ürünleri sergilemek, müşterilerin siteyi ziyaret etmesi için yeterli değildir. Sitede özgün metinsel içerikler yer almalı ve Arama Motoru Optimizasyonu (SEO) yapılmalıdır. Farklı amaçlarla kullanılan dijital pazarlama araçlarının entegre edilmesi de siteye internet trafiği çekmenin yollarındandır.

Sosyal Medya: E-ticaret sitesine müşteri bulmanın en pratik yollarından biri sosyal medyadır. Sosyal medya hesaplarından ilgi çekici görsel ve metinsel içerikler paylaşılmalı ve reklamlar yapılmalıdır. Yeni takipçiler kazanmak için sosyal medya aktif olarak kullanılmalıdır.

Dijital Reklam: Reklam, gerçek dünyada olduğu gibi sanal dünyada da vazgeçilmez pazarlama yöntemlerinden biridir. Bu sebeple dijital reklamlara önem verilmelidir. Hedef kitlenin en çok ziyaret ettiği sitelerde reklamların yayınlanması sağlanmalıdır. Google reklamları, bu anlamda en pratik reklam türüdür. Satışa sunulan ürün veya hizmetin, hedef kitleye iletilmesi için özel bir algoritma ile çalışan Google reklamları, anahtar kelimeler üzerinden hedef kitleye ulaşır.

Mobil Uygulama: Mobil e-ticaret pazarı veya “m-ticaret”, her geçen gün artan bir ivme ile rağbet görmektedir. Bu sebeple e-ticaret sitelerinin pazarlandığı bir mobil uygulama, satışları artıracak, firmaya prestij katacaktır. Cihaza uygun özelliklerde tasarlanan ve güncellenen mobil uygulamalar, e-ticaret sitesinin temasına uygun olarak tasarlanabileceği gibi farklı bir tema ile de sunulabilir. Ürün veya hizmetlere her ortamda ulaşmanın aracısı olan mobil uygulamalar, marka sadakatine katkı sağlar.

Elektronik Ticaret Yöntemleri

a. Sosyal Medya Üzerinden Satış

Sosyal medya platformları, günümüzde sadece insanların iletişim ve etkileşim geliştirdiği mecralar olmaktan çıkmıştır. Artık her bir sosyal medya platformu bir pazaryeri ve dijital pazarlama mecrası haline gelmiştir. Sosyal medya üzerinden satış yapmak günümüzün en popüler e-ticaret faaliyetleri arasında yer almaktadır. Hem firmalar hem de özel kişiler bu platformlarda satış yapabilmektedir. Adeta çevrimiçi alışveriş sitesine dönen sosyal medya, her tüketici profiline hitap etmektedir.

Sosyal medyadan e-ticarette ağırlıklı olarak Instagram ve Facebook kullanılmaktadır. Ürün reklamları ve marka işbirlikleri açısından ideal bir ortam sunan sosyal medya, çeşitli ticari anlaşmalara da zemin hazırlamaktadır.

Sosyal medya hesabının takipçi profili, doğrudan potansiyel müşteri içgörüsü vermektedir. Instagram ve Facebook kanallarından reklam verilebilmektedir veya hesaplara reklam alınabilmektedir. Yeni nesil e-ticaret kanalı, özellikle dinamik ve genç nüfusa hitap etmektedir. Adı geçen sosyal medya platformlarının otoriteleri de sponsorlu paylaşımlarla sosyal medya üzerinden satışları desteklemektedir.

15 Mart 2019 tarihinde 7162 Sayılı Gelir vergisi Genel Tebliğinde “İnternet ve Benzeri Elektronik Ortamlar Üzerinden Yapılan Satışlarda Esnaf Muaflığı” bölümüne işyeri açmaksızın internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satış yapmakla ilgili bazı düzenlemeler yapılmıştır. Esnaf muaflığı, sosyal medya üzerinden satışlara da olumlu etki sağlamıştır. Böylece evde veya atölyede herhangi bir ürün üreten kişiler internet ortamında vergiden muaf olarak satış yapabilmektedir. Ancak her satış esnaf muaflığına dahil değildir. Esnaf muaflığı kapsamındaki faaliyetler dışındaki hazır ürün alınıp satılması vergi mükellefiyeti gerektirmektedir.

b. Pazaryerleri Üzerinden Satış

Çevrimiçi pazaryerleri, son yılların en popüler e-ticaret platformları arasında yer almaktadır. Bu platformlar, ticari işletmelere online mağaza açarak, ürünlerini satışa sunma fırsatı vermektedir. Bu alanlarda satış yapmak için farklı oranlarda komisyon ödemek gerekmektedir. Çevrimiçi pazaryerlerinin ödeme alma ve ödeme yapma kriterleri farklılık göstermektedir. Pazaryerleri üzerinden satış yapabilmek için ticari bir kimliğe sahip olmak gerekmektedir. Gerekli şartları karşılayabilen firmalar, e-ticaret sitesi üzerinde mağaza açarak satış yapabilmektedir.

Çevrimiçi pazaryerleri özellikle küçük işletmeler veya e-ticaret sitesi açma ve yönetme konusunda yeterli sayıda personel barındıramayan işletmeler için büyük avantajlar sağlamaktadır. Örneğin; Kars’taki bir giyim mağazası Edirne’deki tüketiciye ürün satabilmektedir. Farklı yerlerde fiziksel mağaza maliyetlerine katlanmadan ürün pazarlama imkanı vermektedir. Böylece çok geniş bir kitleye ulaşılabilmektedir. Bu pazaryerlerinde mağaza açmanın maliyetleri çok düşüktür. Bunların dışında rakip firmaları gözlemleme yaparak satış stratejisi belirleme fırsatı vermektedir.

Çevrimiçi pazaryerlerinin dezavantajları da vardır. Açılan her mağaza için aylık komisyon veya mağaza bedeli ödemek gerekmektedir. Ayrıca, hedef kitle ile birlikte her kesimden tüketici aynı ortamda ürün aramaktadır. Bu sebeple bu pazaryerlerinde ön sıralara çıkmak için reklam ücretleri ödenmesi gerekmektedir.

c. E-ticaret Sitesi Üzerinden Satış

Dünyada hızla büyüyen çevrimiçi satış pazarı, firmaları özel e-ticaret sitesi kurmaya zorlamaktadır. Bir e-ticaret sitesi kurarak internetten satışa başlamak için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu temel koşullar şunlardır;

Bütçe: E-ticaret için bütçe planlaması yapılmalıdır. İnternet sitesi altyapısı, dijital reklam çalışmaları, ödeme kanalları, kargo ve tedarikçi maliyetleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Sanal Pos: E-ticaret sitesi kurmak için vergi mükellefi olmak yani şirket kurmak gerekmektedir. Fatura kesebilmek ve satış ödemelerini alabilmek için de sanal pos başvurusu yapılmalı; alternatif ödeme yöntemleri değerlendirilmelidir.

Alan Adı: E-ticaret sitesi için dikkat çekici veya sektöre uygun bir alan adı belirlenmelidir. Telaffuzu kolay, akılda kalan ve taklit olmayan alan adı satışlarda olumlu etki yapmaktadır.

Altyapı: İnternet sitesinin altyapısı, e-ticaret için büyük önem arz etmektedir. Ödeme sistemlerinin entegre edilmesi, Arama Motoru Optimizasyonu (SEO) ve sitenin mobil cihazlarla uyumu gibi birçok uygulama ve araç e-ticaret için vazgeçilmez faktörler arasında yer almaktadır.

Ürün: İnternetten satışı yapılacak ürün ya da ürünler belirlenmelidir.

Plan: E-ticaret sitesi üzerinden satış bir plan çerçevesinde yapılmalı; kampanya dönemleri belirlenerek, ürün fiyatlandırmasından stok takibine kadar geniş bir iş planı oluşturulmalıdır.

Takip: E-ticarete başlamak ciddi bir takip gerektirir. Sitenin yönetim, performans takipleri, rakiplerin sitelerinin takipleri ve e-ticaret sektöründeki yenilikler takip edilerek, e-ticaret sitesinde güncellemeler yapılmalıdır.

Pazarlama: E-ticaret sitesinin bilinirliği ve satışların artması için pazarlama önemli bir kalemdir. E-ticaret sitesinin dinamikliği ve tüketici trafiği için dijital pazarlama yöntemlerine başvurulmalıdır. Bu çalışmalar geleneksel reklam uygulamaları ile de yapılabilir. 

d. Drop Shipping

Drop Shipping, “stoksuz satış” demektir. Ürün satışı için stok tutulmaz. Bunun yerine gelen siparişler tedarikçi firmaya yönlendirilir ve ürünler tedarikçinin deposundan müşteriye ulaştırılır. Düşük sermaye ve işletme giderleri olan Drop Shipping, özellikle e-ticarete yeni başlayan yatırımcılar veya girişimciler için ideal bir e-ticaret satış alternatifidir.

Drop Shipping’de tüketicilere e-ticaret sitesi üzerinden farklı ürünler sunulur. Tüketici bir ürün satına aldığında satıcı firma siteden gelen siparişi tedarikçi firmaya yönlendirir. Tedarikçi de ürünü tüketiciye gönderir. Tedarikçi firma, satmak istediği ürünlerin görsel ve metinsel içeriklerini ve bilgilerini Drop Shipping satışı yapmak isteyen firmaya gönderir. Bu firma da kendi e-ticaret sitesine bu ürünün içeriklerini ekler.

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi – ETBİS Kayıt

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS), internet alışverişlerinde e-ticaret işlemlerini kayıt altına almayı, e-ticaret verilerini toplamayı ve doğru e-ticaret politikaları üretmeyi amaçlayan bir platformdur. Türkiye’deki e-ticaret ekosisteminde Ağustos 2017 tarihinden itibaren bulunan ETBIS, satıcılara ve tüketicilere yeni bir kontrol alanı sunmaktadır. E-ticaret istatistikleri toplanması ve internet üzerinden yapılan kayıt dışılığın önlenmesi gibi amaçları da içeren ETBİS sayesinde, e-ticaret firmaları hakkında bilgi edinmek mümkün olmaktadır. ETBİS, sisteme kayıt olan firmalara bazı yükümlülükler getirmiştir.

ETBİS’in Kapsamı

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS), Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ ile 11 Ağustos 2017 tarihinde e-ticaret ekosistemine katılmıştır. Tebliğ, elektronik ticaret bilgi sistemi üzerinden yapılması gereken kayıt ve bildirimlere ilişkin usul ve esasları düzenler.

ETBİS Tebliği’nin 2. maddesinde , “Bu Tebliğ, ağ üzerinde mal veya hizmet satışına yönelik sözleşme yapılmasını veya sipariş verilmesini sağlayan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar ile bu Tebliğde belirtilen diğer gerçek veya tüzel kişilerin elektronik ticarete ilişkin kayıt veya bildirim yükümlülüklerini kapsar.” ifadesi yer almaktadır.

ETBiS Tebliği hükümleri; münhasıran elektronik posta, telefon araması, kısa mesaj veya elektronik ortamda doğrudan iletişime imkân veren benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeleri gerçekleştiren hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara ve abonelik sözleşmeleri için kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik platformuna uygulanmaz.

ETBİS Kayıt Zorunluluğu

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ’in 5. maddesinde hangi ticari işletmelerin tebliğ kapsamında yer aldığı belirtilmektedir. Tebliğe göre, ETBİS kayıt zorunluluğu olan gerçek ve tüzel kişiler şunlardır;

– Kendilerine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren hizmet sağlayıcılar.

– Aracı hizmet sağlayıcılar.

– Yurt içinde yerleşik olup yurt içinde elektronik ticaret faaliyetinde bulunmamakla birlikte yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı üzerinden sözleşme yapan veya sipariş alan hizmet sağlayıcılar.

ETBİS’e Kayıt için Girilmesi Zorunlu Bilgiler;

– Gerçek veya tüzel kişi tacirler için MERSİS numarası ve vergi kimlik numarası, esnaf ve sanatkârlar için TC kimlik numarası ve vergi kimlik numarası.

– Elektronik ticaret veya aracılık faaliyetinde bulunulan mobil uygulama ve alan adı.

ETBİS’in Kanuni Dayanağı

Ülkemizde elektronik ticaretin hukuki altyapısını oluşturmak amacıyla hazırlanan ve 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, bu alandaki ilk düzenlemedir. Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS), anılan Kanun’un 11. Maddesinin Ek 3. fıkrasına dayandırılmaktadır. Anılan fıkrada yer alan düzenlemeye göre;

“Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve diğer gerçek veya tüzel kişiler, elektronik ticaretin gelişiminin izlenebilmesi ve değerlendirilebilmesi amacıyla Bakanlık tarafından istenilen bilgileri Bakanlıkça oluşturulan sisteme bildirir.”

Anılan Kanun’a istinaden 15 Temmuz 2015 tarihinde Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik ve 26 Ağustos 2015 tarihinde Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girmiştir.

Anılan mevzuat ile elektronik ortamda gerçekleştirilen mal veya hizmetlere ilişkin internet üzerinden yapılan sözleşme ve siparişler, ticari iletişim ve ticari elektronik iletilerde uyulması gereken kurallar ve e-ticaret işletmelerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 11/3 maddesine dayanarak çıkarılan, Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ de, 11 Ağustos 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

ETBİS Hakkında Bilinmesi Gerekenler

– Aracı hizmet sağlayıcı üzerinden satış yapan ve tacir veya esnaf olan hizmet sağlayıcının, e-ticaret faaliyetine başlamadan önce, aracı hizmet sağlayıcı tarafından kendine tahsis edilen alanda şu bilgileri bulundurması gerekir; ticaret unvanı, işletme adı veya tescilli marka adı bilgilerinden en az biri, tebligata elverişli KEP adresi, esnaflar için vergi kimlik numarası, tacirler için MERSİS numarası, merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi.

– Aracı hizmet sağlayıcı üzerinden satış yapan ve tacir veya esnaf olmayan hizmet sağlayıcının, aracı hizmet sağlayıcı tarafından kendine tahsis edilen alanda şu bilgileri bulundurması gerekir; adı ve soyadı, ikametgâh ili, merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi.

– Yurt içindeki aracı hizmet sağlayıcılar üzerinden satış yapanların kayıt ve bildirim yükümlülüğü bulunmamaktadır.

– Yurt içinde yerleşik olup yurt içinde elektronik ticaret faaliyetinde bulunmamakla birlikte yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı üzerinden sözleşme yapan veya sipariş alan hizmet sağlayıcıların kayıt ve bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır.

Elektronik Ticarette Başarının Yolları

E-ticaret, dünyadaki nüfuz alanını giderek artırırken, bu pazarda pay almak isteyen girişimciler de yeni başarı hikayeleri yazmak istiyor. Büyük yatırımlarla e-ticaret ekosisteminde kendine yer bulmaya çalışan yatırımcıların başarıları veya başarısızlıkları bazı faktörlerle doğru orantılı olarak değişmektedir. Bir e-ticaret platformu, başarı için bazı temel özelliklere sahip olmalıdır. E-ticaret girişimlerinin hepsinin başarılı olma şansı bulunmuyor. Strateji olmadan ve plansızca e-ticaret girişiminde bulunulması, rekabetin doruklarda yaşandığı ekosistemde başarı için yeterli olmayacaktır.

E-ticarette başarı için dikkat edilmesi gereken kriterler;

Özgünlük: E-ticarette başarılı olmanın temel öğeleri arasında özgünlük ve orijinallik yer alır. Başka ürünleri, hizmetleri ve siteleri taklit etmeden özgün ve orijinal özelliklerdeki ürün, hizmet ve siteler başarının temel taşı olacaktır. Özellikle de keşfedilmemiş bir alanda yapılan e-ticaret yatırımı, başarıyı tetikleyecektir.

Planlı Ürün Yönetimi: E-ticarette girişimcilerin başarı kriterleri arasında ürün yönetimi stratejisi gelmektedir. Ürün yönetimi için zaman, kaynak, pazarlama ve reklam gibi kriterleri sisteme entegre etmek e-ticarette başarı getirecektir.

Reklam ve Pazarlama: Başarılı bir e-ticaret girişimi için özellikle dijital reklam ve pazarlama yöntemlerine önem verilmelidir. Geleneksel reklamlar dışında Google reklamlarına ağırlık verilmeli; dijital pazarlama stratejileri belirlenmeli ve uygulanmalıdır.

E-Ticaret Sitesi Arayüzü: E-ticaret web sitesinin arayüzü veya teması, kolay alışveriş yapmaya imkan vermelidir. Kullanımı kolay ve sade bir arayüzle tasarlanmış e-ticaret sitelerinin başarı oranı yüksek olacaktır.

Güvenlik: E-ticaret sitesine giren tüketiciler kişisel verilerini, banka ve kredi kartı bilgilerini vermek zorunda kalır. Bu sebeple kendilerini güvende hissetmek ister. E-ticaret sitesinde 3D Secure sistemi ve SSL sertifikaları bulunması, müşterilere güven verir. Dolaylı olarak başarıyı olumlu etkiler.

Arama Motoru Optimizasyonu (SEO): Arama Motoru Optimizasyonu (SEO), arama motorlarında üst sıralarda yer almak için önemlidir. SEO’ya uygun metinsel içerikler, e-ticaret sitesinin trafiğini artırır. SEO, müşterinin e-ticaret sitesini daha hızlı ve kısa yoldan bulmasını sağlar. Bir e-ticaret girişimcisinin hedef kitleye ulaşması için kullanılabilecek araçlardan biridir. Bunun için e-ticaret web sitesinde SEO’ya uygun içeriklerin bulunduğu bir blog alanı bulunmalı ve bu alana düzenli olarak içerik eklenmelidir. Ayrıca, sitede gerekli SEO işlemlerinin yapılması gerekir.

Sosyal Medya: Sosyal medya platformları, e-ticaret yatırımcıları için potansiyel müşteri alanıdır. Sosyal medya mecralarında aktif olmak, müşterilerle yakın temas için bir fırsattır. Ayrıca, hedef müşteriyi e-ticaret sitesine yönlendirmek ve marka bilinirliğini artırmak için de etkili bir alandır. Bu sebeple sosyal medyada takipçi sayısını artırmalı; periyodik olarak paylaşım yapılmalıdır.

Teknik Altyapı: E-ticaret sitesinin altyapısı, birçok faktörü bir araya getirir. Sunuculardan yazılıma kadar teknik detaylar, e-ticaret sitesinin başarısında en önemli etkenlerden biridir.

Müşteri İlişkilerine Önem Vermek: Her müşteri, para ödediği bir e-ticaret sitesinden hak ettiği ilgiyi görmek ister. Ürün, satın alma, kargo, iade ve değişim gibi birçok iş süreci içeren e-ticarette geleneksel ticaretten farklı olarak dijital iletişim yöntemleri kullanılır. Bu sebeple müşteriye kısa sürede cevap verilmesi ve müşterilerin taleplerini ve ihtiyaçlarını yakından takip ederek doğru ve pratik bir şekilde çözümler sunmak e-ticarette başarı getirecektir.

Elektronik Ticaret Hukuku

E-ticaret hukuku, ürün ve hizmetlerin internet üzerinden alım satımının yapılmasına ve online platformlara ilişkin esas, usul, ilke ve düzenlemeleri kapsayan hukuk dalıdır. Elektronik ticaret hukuku, internet sitesi, sosyal medya, mobil uygulama veya diğer elektronik ağlar aracılığıyla gerçekleştirilen ticari faaliyetler, alışverişler, mesafeli sözleşmeler ve elektronik ödeme sistemleri gibi konuları düzenlemektedir. Bu kapsamda e-ticaret yapan işletmelerin yükümlülükleri düzenlenirken online alışveriş işlemlerinde tüketicilerin haklarının korunması amaçlanmaktadır. E-ticaret işlemleri sırasında tüketicilerin korunması, güvenli ticaret ortamının sağlanması, kişisel verilerin ve fikri mülkiyet haklarının korunması gibi konularda e-ticaret hukuku önemli bir çerçeve çizmektedir.

E-Ticaret Mevzuatı

E-ticaret mevzuatı, 8 Mart 1995 tarihli Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile başlayıp, 15 Şubat 2019 tarihinde yürürlüğe giren  Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile devam eden kanun, düzenleme, tebliğ ve yönetmelikleri içerir. Yaklaşık 15 yıl içinde e-ticaretle ilgili 22 farklı kanun, düzenleme, tebliğ ve yönetmelik yürürlüğe girmiştir.

E-ticaret mevzuatı, e-ticaretle ilgili yürürlükte olan yasa, yönetmelikleri bütününü ifade eder. Bu yasa ve yönetmelikler, ülke genelinde veya sınır ötesi e-ticaret için devletin uyguladığı esas ve usulleri içerir.

E-ticaretle ilgili süreç, dinamik bir süreçtir. Bu sebeple mevzuat da dinamiktir. Gelişen teknoloji, yeni e-ticaret yöntemleri ve yeni uygulamalara göre e-ticaret mevzuatı da değişmektedir. Bazı kanunlar doğrudan e-ticaret ile ilgilidir. Bazıları da genel ülke ticareti içinde firmaların veya şirketleri e-ticaretle ilgili uygulama alanlarına işaret eder.

Türkiye’de e-ticarete ilişkin bütün esas ve usulleri düzenleyen ve yürürlükte olan yasa ve yönetmeliklerin bütününü içeren mevzuat çalışmaları tarih sırasına göre şunladır;

– 08/03/1995 tarih ve 22221 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

– 23/01/2004 tarih ve 25355 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu

– 04/05/2007 tarihli ve 26530 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun

– 30/11/2007 tarih ve 26716 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

– 10/11/2008 tarih ve 27050 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu

– 05/11/2014 tarih ve 29166 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

– 27/11/2014 tarih ve 29188 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmelik

– 31/01/2015 tarih ve 29253 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmelik

– 15/07/2015 tarih ve 29417 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik

– 26/08/2015 tarih ve 29457 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik

– 07/04/2016 tarih ve 29677 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu

– 06/06/2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ

– 11/08/2017 tarih ve 30151 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ

– 28/10/2017 tarih ve 30224 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik

– 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Veri Sorumluları Sicili Hakkında Yönetmelik

– 31/01/2018 tarih ve 30318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

– 31/01/2018 tarihli ve 2018/1 Sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı 6 Şubat 2018 tarih ve 30324 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan e-İhracat Stratejisi ve Eylem Planı (2018-2020) ile ilgili Tebliğ

– 10/03/2018 tarih ve 30356 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ

– 01/11/2018 tarih ve 30582 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Veri sorumluları ve veri işleyenler tarafından ilgili kişilerin e-posta adreslerine veya SMS ya da çağrı ile cep telefonlarına reklam bildirimleri/aramaları yönlendirilmesinin önüne geçilmesini teminen ilke kararı alınması hakkında karar

– 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

– 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Hazine ve Maliye Bakanlığından (Gelir İdaresi Başkanlığı) yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

– 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Ticaret Bakanlığınca yayımlanan  Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

E-Ticaret Sitelerinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler

İnternet sitesi, mobil uygulama veya e-ticaret pazar yerleri üzerinden bir ürün veya hizmet satılmasına ilişkin olarak müşteri ve tüketicilerin bilgilendirilmesi amacıyla e-ticaret platformlarında satıcının işletme ve iletişim bilgileri gibi çeşitli bilgi ve belgelerin kolay bir şekilde erişilebilecek bir şekilde sunulması gerekmektedir.

E-ticaret hakkında bilinmesi gerekenlerden biri de hukuki metinlerdir. Bu kapsamda elektronik ticaret ile ilgili usul ve esasların belirlenmesine ilişkin ilk kanuni düzenleme, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’dur. İnternet teknolojilerinin gelişmesi sayesinde sıkça tercih edilen sanal mağazaların ve e-ticaret pazar yerlerindeki alışverişin güvenli olabilmesi için, bu platformlarda hukuki metinleri barındırma zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir. E-ticaret siteleri ve pazar yerleri, bu hukuki metinleri bulundurmak ve bünyesine almak zorundadır.

Mesafeli Satış Sözleşmesi

İnternet sitesi, mobil uygulama veya e-ticaret platformları üzerinden yapılan alışveriş sürecinde tüketicinin prosedürle ilgili bilgilendirilmesi amacıyla mesafeli satış sözleşmesinin e-ticaret platformunda bulundurulması gerekmektedir. Mesafeli Satış Sözleşmesi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği temelinde düzenlenen, e-ticaret platformları için kritik öneme sahip bir hukuki metindir.

Mesafeli satış sözleşmesi, e-ticaret üzerinden yapılan alışveriş süreci tamamlanmadan tüketicinin okuyup onay vermesi gereken bir sözleşmedir. Online alışverişe ilişkin elektronik ticaret sitelerinde bulundurulması zorunlu olan mesafeli satış sözleşmesinin asıl amacı alıcı ve satıcı arasında uzaktan ve eş zamanlı anlaşmayı sağlamaktır.

Satıcı ve tüketici arasında fiziksel bir buluşma olmaksızın gerçekleştirilen alışveriş işlemleri için hazırlanan mesafeli satış sözleşmesi, genel olarak satışa konu ürün veya hizmetin detaylı tanımını, fiyatlandırma bilgilerini ve teslimat koşullarını içermektedir. Mesafeli satış sözleşmesinde satıcının yerine getireceği taahhütleri açıkça belirtilir ve sözleşme, alıcının onayı ile yürürlüğe girer. Sözleşmede, satılan ürün veya hizmetin ayrıntıları, satış bedeli (vergiler ve kargo dahil), teslimat bilgileri ve tüketicinin cayma hakkı kapsamlı şekilde düzenlenmelidir.

Mesafeli Satış Sözleşmesi, tüketici tarafından onaylanmadan önce, tüm bu bilgilerin tüketiciye sunulması ve anlaşılır bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Satıcı tarafından hazırlanan ve tüketici tarafından onaylanan sözleşme, taraflar arasındaki yasal anlaşmayı temsil eder. Bu sözleşme, e-ticaret işlemlerinin güvenilirliğini ve hukuki geçerliliğini sağlamak açısından büyük öneme sahiptir.

Mesafeli Satış Sözleşmesi’nde bulunması gerekenler;

– Sözleşmenin ve satışın konusu

– Ödeme ve teslimat bilgileri

– Sözleşme tarihi

– Tarafların ifa süreleri

– Satıcının hak ve yükümlülükleri

– Alıcının hak ve yükümlülükleri

– Sipariş ve ödeme prosedürü hakkında bilgi

– İade ve cayma hakkı

– Garanti bilgileri

– Gizlilik hükümleri

– Anlaşmazlık durumunda yetkili mahkemeler.

Her satış işlemi için ayrı ayrı düzenlenen mesafeli satış sözleşmesi, tüketicinin haklarını koruyarak güvenli bir alışveriş ortamı sağlamaktadır. Ayrıca, tüketiciye yapılan satışın ve ödemenin doğrulandığına dair bilgilendirme yapılmalı ve tüketici tarafından onaylanan sözleşmenin bir örneği, satıcı tarafından en az üç yıl süreyle saklanmalıdır.

Bu sözleşme, e-ticarette tüketicinin siparişi onayladığı anda ödeme yükümlülüğü altına gireceğini açıkça belirtir ve bu bildirimin yapıldığına dair ispat yükü de satıcıya aittir.

Mesafeli satış sözleşmesinin şekil şartlarına göre en az 12 punto ile hazırlanması gerekir ve olası uyuşmazlıkların çözüm yolları ve yetkili merci sözleşme içerisinde açıkça belirtilmelidir.

E-Ticaret Ön Bilgilendirme Formu

İnternet sitesi ve mobil uygulamada üzerinden gerçekleştirilen alışveriş sırasında müşteri ve tüketicinin karşısına çıkan e-ticaret ön bilgilendirme formu onaylanmadan alışveriş tamamlanamaz ve satın alma işlemi gerçekleştirilemez. Satın alma işleminin gerçekleşmesi için formda yazılı bilgilerin kontrol edilerek onaylanması gerekmektedir.

Ön bilgilendirme formunda yer alması gereken bilgiler;

– Satıcının ayrıntılı iletişim bilgileri

– Mal veya hizmetlerin özellikleri

– Mal ve hizmetlerin satış fiyatı

– Teslim masrafları

– Vade taksit bilgileri

– Cayma hakkının şartları

– Mal ve hizmetlerin kullanımı

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği kapsamında düzenlenen ve Mesafeli satış sözleşmesinin bir parçası olan ön bilgilendirme formu, tüketicinin korunması amacıyla hazırlanan önemli bir belgedir. Bu form, tüketicilerin, yapacakları alışverişle ilgili tüm önemli detayları bilerek, bilinçli bir satın alma kararı vermelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Tüketicilere ürün veya hizmet hakkında şeffaf ve anlaşılır bilgiler sunarak, olası yanılgıları ve anlaşmazlıkları önlemeye yardımcı olur. Ön bilgilendirme formunun alıcı tarafından onaylanması, satış sürecinin bir parçasıdır ve tüketicinin bilinçli bir karar vermesini sağlar. Bu belge, aynı zamanda e-ticaretteki şeffaflığı artırmak ve tüketici güvenini sağlamak için hayati öneme sahiptir. Formun tüketicinin rahatça anlayabileceği sade bir dil ile yazılması ve en az 12 punto büyüklüğünde olması gerekmektedir.

Ticari Elektronik İleti Onay Metni

Elektronik ortam yardımı ile gönderilen veri, ses, görüntü içeriği barındıran iletilere ticari elektronik ileti adı verilmektedir. Ticari elektronik ileti, kurumların mal veya hizmetlerden tüketiciyi haberdar etmek için kullandığı elektronik bir yöntemdir. Haberdar etmenin yanı sıra daha iyi deneyim ve bilgilendirme için de kullanılan bu yöntem, tüketici ve satıcı arasındaki iletişimi hızlandırmada etkili bir seçenektir.

Ticari elektronik ileti onay metni, müşterilere ticari elektronik iletiler göndermeden önce alınması gereken yasal bir onayı ifade etmektedir. Onay metni, e-ticaret sitelerinin, kullanıcılarına SMS, e-posta veya diğer dijital kanallar aracılığıyla tanıtım, reklam veya benzeri içerikleri göndermeden önce izin almasını zorunlu kılar. Ticari elektronik ileti onay metninde iletiyi gönderen firmanın adı ve iletişim bilgileri, iletinin amacı ve kapsamı, onayın gönüllülük esasına dayandığı, kullanıcılardan onayın nasıl alınacağı açıkça belirtilmelidir. Kullanıcıların diledikleri zaman ticari iletileri almayı reddetme veya daha önce verdikleri onayı iptal etme hakkı olduğu, ve bu işlemin nasıl yapılacağı da ticari elektronik ileti onay metninde açık ve anlaşılır bir şekilde düzenlenmelidir. Kullanıcıların kişisel verilerinin nasıl korunacağı ve bu verilerin ticari iletiler dışında başka amaçlarla kullanılıp kullanılmayacağı hakkında bilgi verilmelidir. Bu metnin hazırlanmasında, ilgili yasal düzenlemeler ve standartlar göz önünde bulundurulmalıdır. Ticari elektronik ileti onay metninin yasal düzenlemelere uygun bir şekilde hazırlanmasına ve kullanıcıların haklarının gözetmesine dikkat edilmelidir.

E-Ticaret Üyelik Sözleşmesi

Bazı internet siteleri ve e-ticaret pazar yerleri online alışveriş yapılabilmesi amacıyla tüketicinin platforma üye olmasını zorunlu hale getirmektedir. Bu kapsamda kullanıcılara üye olma aşamasında kabul edilmesi gereken bir üyelik sözleşmesi sunulmaktadır.

E-ticaret sitelerinde üyelik sözleşmeleri, sitenin kullanım koşullarını, üyelerin hak ve yükümlülüklerini, site üzerindeki davranış kurallarını ve olası hukuki sonuçlarını detaylıca açıklayan önemli belgelerdir. Üyelik sözleşmesi, platformun özelliklerine ve kullanım şartlarına göre farklılık gösterebilir. Üyelik sözleşmesi, kullanıcının siteye üye olurken kabul ettiği, site işleyişi ve üye ile site arasındaki hukuki ilişkiyi belirleyen metindir.

Online alışveriş yapılan internet sitesi veya platformlarında bulunan üyelik sözleşmesinde genel olarak aşağıdaki hususlar düzenlenir;

– İnternet sitesinin kullanım amacı

– İnternet sitesinin kullanım şekli

– İnternet sitesinde suç sayılan uygulamalar

– Site sahibinin yükümlülükleri

– Üyenin bilgileri ve yükümlülükleri

– Üyeliğin kullanım alanı

– İhtilaf veya zarar halinde takip edilecek prosedür.

Üyelik sözleşmesinin hukuki geçerliliğinin olması için, kullanıcının sözleşmeyi okuyup kabul ettiğine dair bir onay mekanizması sağlanmalıdır. Ayrıca, bu sözleşmenin güncel hukuk kurallarına uygun olması ve düzenli olarak gözden geçirilmesi zorunludur. Taraflar arasında herhangi bir uyuşmazlık olması durumunda, üyelik sözleşmesi referans noktası olarak kullanılmaktadır.

Üyelik sistemine sahip olmayan e-ticaret sitelerinde ise kullanım koşullarına ilişkin bir metnin bulunması zorunludur. Bu sayede kullanıcıların site kullanım koşulları hakkında bilgi sahibi olması ve taraflar arasındaki yasal yükümlülüklerin netleştirilmesi sağlanır.

E-Ticaret Gizlilik Sözleşmesi

E-ticaret sistemine kaydedilen kişisel verilerin gizliliği ve korunmasına ilişkin detaylı bilgileri içeren hukuki metinlere E-Ticaret Gizlilik Sözleşmesi denilmektedir. Gizlilik sözleşmesi kapsamında, online alışveriş yapılan internet siteleri ve e-ticaret platformları, ziyaretçilerin ve müşterilerin iletişim ve kişisel bilgilerini üçüncü taraflarla paylaşmadan gizli tutmak zorundadır.

Gizlilik politikası, kullanıcıların kişisel verilerinin nasıl toplandığı, işlendiği, korunduğu ve paylaşıldığı ile ilgili önemli bilgiler içerir. Bu metinler, hem site kullanıcılarının gizliliğini korumak hem de işletmelerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmek için hayati öneme sahiptir. Tüketicinin telefon numarası ve e-posta adresi gibi iletişim bilgileri, ürün teslimatı gibi süreçler için tutulabilirken, banka hesabı ve kredi kartı bilgileri satıcı tarafından saklamamalıdır.

E-Ticarette Cayma Hakkının Düzenlenmesi

İnternet üzerinden yapılan online alıverişlerde 14 günlük cayma hakkı bulunmaktadır. Cayma hakkı, tüketicinin herhangi bir sebep belirtmesine gerek kalmaksızın satın alma işleminden vazgeçmesi ve alınan ürünü iade edebilmesi için sunulan bir haktır. Bununla birlikte çabuk bozulan gıda ürünleri ile fikir/sanat eserleri gibi çeşitli ürün ve hizmetler cayma hakkı kapsamı dışında kalabilmektedir. E-ticaret platformlarında cayma hakkına ilişkin mutlaka bilgilendirme yapılması gerekmektedir.

KVKK Aydınlatma Metni

Online platformlar ve e-ticaret pazar yerleri üzerinden alışveriş yapan tüketiciler, ad soyad, TCKN, banka ve kredi kartı bilgileri, adres ve iletişim bilgileri gibi kişisel verilerini vermek zorunda kalmaktadır. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun (KVKK) kapsamında e-ticaret sırasında paylaşılan kişisel verilerin depolanması, silinmesi, aktarılması veya anonim hale getirilmesine ilişkin detaylı bilgileri içeren ve e-ticaret platformlarında erişilebilir bir şekilde bulundurulması gereken hukuki metinlere KVKK Aydınlatma Metni denilmektedir.

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK); kişisel verileri bünyesinde barındıran gerçek ve tüzel kişilerin sorumlulukları ile uyması gereken esasları düzenlemektedir.

KVKK ve e-ticaret mevzuatı; kişisel verilerin yasal, adil ve şeffaf bir şekilde işlenmesini; belirli, açık ve meşru amaçlar için toplanmasını; toplanan verinin gereklilik sınırları içinde tutulmasını; verilerin doğru ve güncel olmasını; amaç doğrultusunda sınırlı bir süre saklanmasını; kişisel verilerin bütünlük ve gizliliğinin korunmasını ve işleyenin hesap verebilirliğini kapsar. Bu ilkeler ile, tüketicilerin gizliliğini koruma altına alınması, verilerin güvenli ve etik bir şekilde yönetilmesi amaçlamaktadır.

Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’un amacı genel olarak;

– Kişisel verilerin işlenmesinin disiplin altına alınması

– Kişisel verilerin işlenmesinde kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak

– Kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri ile uyacakları usul ve esasları disiplin altına almak

– Özel hayatın gizliliğinin korunması

– Kişinin mahremiyet hakkı ve bilgi güvenliği hakkının korunması

– Kişisel verilerin çağdaş standartlarda işlenerek güvenliğini sağlamaktır.

E-ticaret sitelerinde kullanıcıların kişisel verilerinin nasıl toplandığı, işlendiği, saklandığı, nasıl ve nereye aktarıldığı ve paylaşıldığına dair bilgileri içeren aydınlatma ve onay metinleri, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’e uygun olarak hazırlanmalıdır.

KVKK Aydınlatma Metinleri, genel anlamda aşağıdaki şekilde düzenlenmelidir:

Giriş ve Amaç: Sözleşmenin amacını ve kapsamını açıklar. Site ve şirket hakkında temel bilgileri içerir.

Kapsam: Kişisel verilerin korunmasına ilişkin genel ilkeleri ve amaçları hakkında bilgi verir.

Kişisel Verilerin Toplanması: Kullanıcılara ait hangi kişisel verilerin toplandığı (isim, adres, e-posta, telefon numarası, IP adresi, kullanım verileri vb.) ve bu verilerin nasıl toplandığı (kayıt formları, çerezler, oturum kayıtları vb.) açıklanır.

Kişisel Verilerin Kullanımı: Toplanan kişisel verilerin ne amaçla kullanılacağı belirtilir. Örneğin, pazarlama faaliyetleri, kullanıcı deneyimini iyileştirmek, hizmetlerin sunumu gibi.

Kişisel Verilerin Paylaşımı ve Aktarımı: Verilerin üçüncü taraflarla (iş ortakları, reklam ajansları, analiz hizmetleri vb.) paylaşılıp paylaşılmayacağı ve hangi koşullar altında paylaşılabileceği açıklanır.

Veri Güvenliği: Kullanıcı verilerinin korunması için alınan teknik ve idari güvenlik önlemleri hakkında bilgi verilir.

Kullanıcı Hakları: Kullanıcıların veri erişimi, düzeltme, silme, işlenmesini sınırlama ve itiraz etme gibi haklarına dair bilgiler içerir.

Veri Sorumlusunun Kimliği: Kişisel verileri işleyen e-ticaret sitesinin yasal kimliği ve iletişim bilgileri açıklanır.

İşlenen Kişisel Verilerin Kategorileri: Hangi kategorilerdeki kişisel verilerin işlendiği (örneğin, kimlik, iletişim, lokasyon, finansal veriler) belirtilir.

Veri İşleme Amaçları: Kişisel verilerin hangi amaçlarla işlendiği, örneğin, hizmet sunumu, yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi gibi konular açıklanır.

Veri Aktarımı: Verilerin üçüncü taraflara aktarılması durumu ve bu aktarımların hukuki dayanağı açıklanır.

Kullanıcıların Hakları: KVKK kapsamında kullanıcıların sahip olduğu haklar (bilgi alma, düzeltilmesini isteme, silinmesini talep etme vb.) ve bu hakları nasıl kullanabilecekleri anlatılır.

KVKK’ya uygun olarak hazırlanan aydınlatma ve onay metinleri, e-ticaret sitelerinin yasal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlarken, aynı zamanda kullanıcıların siteye olan güvenini pekiştirmekte ve olası hukuki riskleri azaltmaktadır. Bu nedenle, e-ticaret sitelerinin KVKK metinlerini, yalnızca yasal bir zorunluluk olarak değil, aynı zamanda müşteri ilişkileri ve itibar yönetimi açısından da önemsemesi ve bu doğrultuda şeffaf, anlaşılır ve erişilebilir metinler hazırlaması gerekmektedir.

E-Ticaret Mevzuatı ile Getirilen Yükümlülükler

Tüketicinin korunması ve güvenli bir ticaret ortamı oluşturmak amacıyla yayımlanan e-ticaret mevzuatı, elektronik ticaret faaliyetlerini,  alıcı ve satıcı tarafların hak ve yükümlülükleri ile uyulması gereken usul ve esasları düzenlemektedir. Bu kanunlar, satıcı firmalar, pazar yeri platformları ve tüketiciler için bağlayıcıdır. Ödeme kanalları, ürün teslimi, satın alma işlemi ve alıcının bilgilendirilmesi gibi e-ticaret faaliyetlerine ilişkin tüm süreçler, e-ticaret düzenlemeleri doğrultusunda yürütülmelidir. Online satış yapan kişi ve firmalar, öncelikle ürün veya hizmetin özellikleri, ürün teslimi, satış koşulları, fiyat ve diğer bilgileri kolay erişilebilir bir şekilde açık ve anlaşılır bir dille sunmak zorundadır. Online satış yapan firmalar ile e-ticaret pazar yeri platformları düzenledikleri kampanyaların koşullarını da açık bir biçimde belirtmelidir.

Promosyon ve Tanıtım Kuralları

E-ticaret mevzuatı; temel olarak tüketiciyi koruma altına almaktadır. Bu sebeple; e-ticaret siteleri ve platformlarında yayınlanan ürün tanıtım ve promosyonları belirli kurallara tabiidir. Öncelikle tüm promosyon ve tanıtımlar, teklifin şartlarını, süresini ve varsa herhangi bir kısıtlamayı açıkça belirtmelidir. Tüketicilerin teklifi tam olarak anlamalarını sağlayacak tüm bilgiler sunulmalıdır. Bu bilgiler, tamamıyla doğru olmalı, tüketicileri yanıltıcı olmamalı ve eksik bilgi içermemelidir. Bu tanıtımlar, rakip ürünlere rekabet hukukuna aykırı şekilde hakaret ve ilgili ürünlerle ilgili yanlış bilgi içermemelidir. İndirimli fiyatlar net şekilde belirtilmeli, indirim öncesi ve sonrası fiyatlar açık ve anlaşılır bir şekilde gösterilmelidir.

E-Fatura Zorunluluğu

E-ticaret hukuku kapsamında elektronik fatura (e-fatura) kullanma zorunluluğu, işletmelerin dijital ortamda fatura düzenlemesini ve saklamasını gerektiren bir uygulamadır. Bu zorunluluk, özellikle vergi kaydını kolaylaştırmak, mali şeffaflığı artırmak ve işlemlerin hızını ve güvenliğini iyileştirmek amacıyla getirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yapılan düzenlemelere göre, belirli bir hasılat eşiğinin üzerindeki işletmeler için e-fatura kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. 5 milyon TL ve üzeri brüt satış hasılatı veya cirosu olan firmalar, sektör fark etmeksizin 1 Temmuz 2024’e kadar e-Faturaya geçmek zorundadır. Bu geçiş, ayrıca 2025 yılının başından itibaren e-defter uygulamasına geçişi de zorunlu kılmaktadır. Yıllık cirosu şartını karşılamayan firmaların e-faturaya geçmesi zorunlu değildir. E-faturaya geçiş süreci, Kamu Sertifikasyon Merkezi’ne başvurularak ve belirlenen bedelin ödenmesi ile tamamlanabilir.

E-fatura uygulamasına geçmek, işletmelere maliyetten tasarruf, işlemlerde zaman kazancı ve entegrasyon kolaylığı gibi birçok avantaj sağlamaktadır. Ayrıca, dijital ortamda fatura düzenleme ve saklama olanağı sunarak işletmelerin çevre dostu uygulamalara geçişini teşvik etmektedir.

E-Ticaret Kanunun Getirdiği Yükümlülüklere Uyulmaması

Tüketiciler satıcılar ile anlaşmazlık çıkması halinde, Ticaret Bakanlığı’na, Tüketici Hakem Heyeti’ne veya Tüketici mahkemesine başvuru yapılabilir.

Online satış işlemleriyle ilgili kanuni denetimler Ticaret Bakanlığı’nın yetki alanındadır. E-ticaret yapan firmalar ve pazar yerleri de Bakanlığa bilgi aktarımı yapmakla yükümlüdür. E-ticaret hukuku kapsamında yer alan yükümlülüklere uyulmaması halinde ilgililere idari para cezası başta olmak üzere çeşitli yaptırımlar uygulanmaktadır.

E-Ticaret Mevzuatı ile Tüketicilere Sunulan Haklar

E-ticaret mevzuatı, tüketicilere cayma hakkı, bilgi talep etme hakkı, kişisel verilerin silinmesini talep etme hakkı ve Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru hakkı gibi çeşitli haklar tanımaktadır.

Garanti Belgesi Talep Etme Hakkı

Garanti Belgesi Yönetmeliği ile garanti belgesiyle satılmak zorunda olan mallar belirlenmiş ve garanti belgesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Üretici ve ithalatçılar, tüketicilere yönelik ürettikleri veya ithal ettikleri belirli mallar için anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde garanti belgesi düzenlemek zorundadırlar. Garanti belgesi kâğıt üzerinde yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla verilebilir. Tüketicinin talep etmesi halinde kâğıt üzerinde yazılı olarak verilmesi zorunludur. Bu kapsamda internet üzerinden satın alınan ürüne ilişkin garanti belgesi teslim edilmemesi veya garanti belgesinde yer alan bilgilerin eksik olması halinde, satıcıya başvurularak eksikliklerin giderilmesi ve tam bir garanti belgesi talep edilebilir.

Ayıplı Ürün veya Hizmet

Tüketicilere, satın aldıkları ürünlerin ya da aldıkları hizmetlerin belirli bir kalite ve standartta olması taahhüdü, satıcı ve hizmet sağlayıcılar tarafından garanti edilir. Ayıplı mal, tarafların anlaşmasına veya objektif standartlara uygun olmayan, beklenen veya taahhüt edilen özellikleri karşılamayan ürünlerdir. Bu kapsamda ambalajında ya da reklamlarında belirtilen özellikleri taşımayan, kullanımını veya tüketicinin beklediği faydayı azaltan ürünler ayıplı mal kapsamına değerlendirilmektedir. Benzer şekilde, ayıplı hizmet, sözleşme şartlarına veya objektif beklentilere uymayan, hizmetin sunumu, kalitesi veya sonucu açısından eksiklikler içeren durumları ifade eder.

Satıcılar, ayıplı mal ve hizmetler konusunda tüketicilere karşı sorumludur. Tüketici, ayıplı bir mal ya da hizmetle karşılaştığında, sözleşmeden dönme, ücretsiz onarım talebi, ayıp oranında indirim ya da ayıpsız bir misli ile değiştirilmesi gibi dört temel seçimlik hakka sahiptir. Bu hakların kullanımı sırasında, satıcı, üretici veya ithalatçı müteselsilen (ayıbın tamamını karşılayacak biçimde) sorumlu tutulmaktadır. Bu, tüketicinin haklarının, birden fazla tarafla olan ilişkisinde güvence altına alınmasını sağlar. Tüketici haklarında önemli bir nokta da, malın ayıplı olduğunun ispat yüküdür. Malın tesliminden itibaren ilk altı ay içinde ortaya çıkan ayıplar, teslim anında mevcut kabul edilir ve bu durumda ayıplı olmadığını ispatlama yükümlülüğü satıcıya aittir.

Cayma Hakkı

Tüketicinin cayma hakkı, tüketicilere aldıkları ürün veya hizmetten memnun kalmamaları durumunda, belirli bir süre içerisinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ve herhangi bir cezai şart ödemeksizin, satın alma işleminden vazgeçme ve satıcıya ürünü iade etme olanağı sunar. Bu hak, özellikle internet üzerinden yapılan alışverişlerde tüketicinin korunması açısından büyük bir öneme sahiptir.

Tüketicinin cayma hakkının kullanılabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir. Öncelikle, cayma hakkı, tüketicinin satın aldığı ürün veya hizmeti belirlenen süre içinde satıcıya ya da sağlayıcıya bildirmesiyle kullanılabilir. Bu süre, mesafeli satışlarda 14 gün olarak belirlenmiştir. Cayma hakkının kullanılabilmesi için ürünün satın alındıktan sonra olağan bir inceleme sürecinden daha fazla kullanılmamış olması gerekmektedir; aksi halde, cayma hakkı geçersiz sayılabilir. Cayma hakkının kullanılması sırasında, tüketicinin satıcıya veya sağlayıcıya bir bildirimde bulunması gerekmektedir. Bu bildirim, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile yapılabilir. Tüketici tarafından yapılan cayma bildirimi, tüketici lehine bir hak olan bu sürecin başlatılmasını sağlar. Burada önemli olan, tüketicinin cayma hakkını kullanma niyetini satıcıya açıkça iletilmesidir. Tüketici bu hakkını kullandığında, satıcı, tüketicinin ödediği toplam tutarı, herhangi bir kesinti yapmaksızın ve hızlı bir şekilde iade etmekle yükümlüdür.

Tüketici cayma hakkını kullandığında, satın alınan ürünün veya hizmetin iadesi ve ödenen bedelin geri alınması işlemi, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ilgili diğer yasal düzenlemeler çerçevesinde gerçekleştirilir. İade koşulları, ürün gruplarına göre değişebilmekle birlikte bu koşulların e-ticaret sitelerinde açık ve anlaşılır belirtilmesi ve kolay erişilebilir bir şekilde ödeme sayfasında paylaşılması gerekir. Mevzuat gereğince, e-ticarette cayma hakkı kapsamında iade ürünlerin kargo gönderim ücretlerini de e-ticaret firması karşılamak zorundadır.

İnternet Alışverişinde İade Koşulları

İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde mesafeli satış sözleşmeleri kapsamında cayma hakkının kullanılması ve iade işlemi gerçekleştirilmesine ilişkin koşullar genel olarak şu şekildedir;

– Satıcı, ürünün kendisine ulaşması ve cayma bildirimini alması ile 10 gün içerisinde toplam bedeli alıcıya iade etmelidir.

– Satıcı, cayma hakkı kullanılamayacak bir ürünü tespit edip alıcıya internet postası veya kısa mesaj ile bildirerek iadeyi reddedebilir.

– Alıcının hatası ile kaynaklanan malın değerinin azalması veya iadenin imkânsız hale gelmesi durumunda alıcı satıcıya aynı oranda zararı karşılamakla yükümlüdür.

– Fatura aslının iade ile gönderilmesi zorunludur.

– Ambalajın hasar görmemiş ve tekrar satışa arz edilebilir özellikte olması gerekmektedir.