AİHM Başvurusu: AİHM Başvuru Formunun Doldurulmasında Dikkat Edilecek Hususlar

AİHM Başvuru Formunu Doldurmadan Önce Bilmeniz Gerekenler

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi / AİHM Hangi Şikâyetleri İnceler? 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (Mahkeme), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) ile güvence altına alınmış olan temel haklarının ihlal edilmesinden şikâyetçi olan gerçek kişilerin ve tüzel kişilerin başvurularını değerlendiren uluslararası bir mahkemedir. Sözleşme, uluslararası bir antlaşma olup, çok sayıdaki Avrupa devleti, Sözleşme’yi kabul ederek bireylerin belirli temel haklarının korunması yükümlülüğü altına girmiştir. Bu haklar, Sözleşme’de ve Sözleşme’ye ek 1, 4, 6, 7, 12 ve 13 numaralı Protokollerde yer almaktadır. Bu protokoller yalnızca bazı devletler tarafından kabul edilmiştir. Ekte bulacağınız adı geçen bu metinleri okumanız tavsiye edilir.

Mahkeme her türlü şikâyeti incelemez. Mahkeme’nin yetkisi; kimin, ne zaman ve hangi konuda başvuru yapabileceğini belirleyen ve Sözleşme’de yer alan “kabuledilebilirlik kriterleri” ile tanımlanmıştır. Mahkeme tarafından incelenen başvuruların %90’ından fazlası kabuledilemez bulunmaktadır. Bu nedenle, şikâyetlerinizin aşağıda belirtilen kabuledilebilirlik koşullarına uygun olduğunu dikkatle kontrol etmeniz gerekmektedir.

Mahkeme başvurunuzu ancak şu koşullarda inceleyebilir:

– Şikâyetleriniz, Sözleşme ve Protokollerle güvence altına alınmış olan bir veya birden fazla temel hakkın ihlaline ilişkin olmalıdır;

– Şikâyetleriniz, Sözleşme’ye ve/veya ilgili Protokole taraf olan bir devlete karşı yapılmış olmalıdır (Her devlet her Protokole taraf değildir. Bu nedenle, Mahkeme’nin internet adresi’nde yer alan listeden onama bilgilerini teyit ediniz);

– Şikâyetleriniz, bir kamu makamının (yasama organı, idari bir makam, mahkeme vb.) sorumluluk alanına giren işlemlere ilişkin olmalıdır. Mahkeme, özel kişi veya kuruluşlara karşı yapılan şikâyetleri değerlendirmez;

– Şikâyetleriniz, ilgili devletin Sözleşme’yi veya söz konusu Protokolü onadığı tarihten sonra gerçekleşen eylem ve olaylara ilişkin olmalıdır (Devletlerin Sözleşme’ye ve Protokollere taraf oldukları tarihleri, Mahkeme’nin internet adresi’nde yer alan listeden onama bilgilerini teyit ediniz);

– Temel bir hakkın ihlalinden şahsen ve doğrudan etkilenmiş olmalısınız (“mağdur sıfatı”na sahip olmalısınız);

– Başvurunuza konu olan şikâyetlerinize çözüm getirilmesi amacıyla, iç hukuk sisteminde şikâyetlerinizi dile getirmiş olmalısınız (“iç hukuk yollarının tüketilmesi”); Bu, genellikle Mahkeme’ye başvurmadan önce, en yüksek dereceli yargı organı da dahil olmak üzere, şikâyetlerinizi ulusal mahkemeler önüne taşımış olmanız zorunluluğu anlamına gelmektedir. Aynı zamanda, ulusal yargı önünde yaptığınız başvurularda, ulusal mevzuatın öngördüğü usule ve süreye ilişkin kurallara da uygun hareket etmiş olmanız gerekmektedir. Bununla birlikte, etkili olmayan iç hukuk yollarını veya olağan kanun yollarının bir parçası olmayan takdire bağlı ya da olağanüstü kanun yollarını kullanma zorunluluğunuz yoktur.

– Usulüne uygun ve eksiksiz hazırlanmış başvurunuz, iç hukuktaki en yüksek yetkili yargı organı kararının verildiği tarihten itibaren dört ay içinde Mahkeme’ye sunulmuş olmalıdır. Dört aylık süre, normal olarak, en yüksek yetkili ulusal yargı organının kararı verdiği veya bu kararın size veya temsilcinize tebliğ edildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Etkili bir hukuk yolunun bulunmadığı durumlarda ise dört aylık süre, şikâyete konu olan eylem, olay veya kararın tarihinden itibaren işlemeye başlar. Dört aylık bu süre, sadece, Mahkeme’ye İçtüzüğün 47. maddesi uyarınca hazırlanmış eksiksiz bir başvuru gönderdiğiniz takdirde kesilir.

Söz konusu süre, dört aylık takvim süresinin son gününde, bu tarih bir Pazar günü veya resmi tatil günü olsa bile, sona erer. Özetle, AİHM Başvuru Formu, gerekli tüm bilgi ve belgelerle birlikte dört aylık sürenin son gününden önce Mahkeme’ye gönderilmek üzere postaya verilmiş olmalıdır. Dolayısıyla başvurunuzu doğru zamanda postaya verdiğinizden emin olunuz.

– Şikâyetleriniz sağlam temellere dayanmalıdır: Şikâyetlerinize neden olan olayları açık ve özlü bir ifade ile dile getirmeli ve beyanlarınızla ilgili belgeleri, kararları, sağlık raporlarını, tanık ifadelerini ve şikâyetlerinizi destekleyici diğer belgeleri göndererek iddialarınızı kanıtlamalısınız;

– Şikâyette bulunduğunuz olguların bir temel hakkınıza haksız bir müdahale teşkil ettiğini gösterebilmelisiniz. Yalnızca haksız veya yanlış olduğunu düşündüğünüz için bir mahkeme kararı hakkında AİHM’e şikâyette bulunamazsınız. Mahkeme, bir temyiz/istinaf mahkemesi konumunda değildir ve ulusal mahkemeler tarafından verilen kararları ne değiştirebilir ne de ortadan kaldırabilir;

– Şikâyetleriniz Mahkeme veya başka bir uluslararası makam tarafından incelenmemiş olmalıdır.

Mahkeme’ye her sene, on binlerce şikâyet ulaştığını göz önünde bulundurmalısınız. Mahkeme, uluslararası denetim kurumlarınca inceleme niteliği taşımayan ve delillere dayanmayan içeriksiz, anlamsız veya mükerrer şikâyetleri değerlendirecek kaynaklara sahip değildir. Bu tip başvurular, saldırgan ve hakaret edici bir dil kullanan başvurucular için de geçerli bir sebep olan, başvuru hakkının kötüye kullanılması sebebiyle reddedilebilir.

Şikâyete konu durumun, başvurucuyu gerçek ve önemli bir zarara uğratmadığı, uluslararası düzeyde incelenmesini gerektiren yeni bir insan hakları ihlali oluşturmadığı durumlarda da, Mahkeme başvuruyu reddedebilir.

AİHM Başvurularının kabuledilebilirlik kriterleri hakkında daha fazla bilgi almak için Mahkeme’nin internet adresindeki kabuledilebilirlik kriterleri ve sıkça sorulan sorular bölümünü inceleyebilir veya hukuki danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

AİHM Başvuru Formu’nun Doldurulması

Geçerli bir AİHM başvurusu için yapılması gerekenler Mahkeme İçtüzüğü’nün 47. maddesi ile belirlenmiştir; daha fazla bilgiye Mahkeme’nin internet adresi’nde yer alan, İçtüzüğe ek olarak hazırlanmış, başvuruda bulunma prosedürüne ilişkin Uygulama Talimatı başlığından ulaşabilirsiniz.

AİHM Başvurusunun eksik bir başvuru olarak kabul edilmesini engelleyebilmek için, AİHM Başvuru Formu’nu doldurmadan önce yol gösterici açıklamalara dikkate etmeniz tavsiye edilir;

– OKUNAKLI YAZIN. Tercihen bilgisayar kullanın. AİHM Başvuru Formu’nu elektronik ortamda doldurmanız, başvurunuzun işleme konulmasını hızlandıracaktır.

– DURUMUNUZLA İLGİLİ HER BÖLÜM DOLDURULMALIDIR. Aksi takdirde başvurunuz eksik olduğu için kabul edilmeyebilir.

– SEMBOL VEYA KISALTMALAR KULLANILMAMALI, amacınız kelimeler ile açıkça ifade edilmelidir.

– AİHM Başvuru Formu, AÇIK ve ÖZ OLMALIDIR.

AİHM Başvuru Formu’nu sitemizden indirebilirsiniz. (AİHM Başvuru formu’nda değişiklik yapılıp yapılmadığını ve formun güncel olup olmadığını Mahkeme’nin internet adresi’nden kontrol edebilirsiniz).

AİHM Başvuru Formu’nun Bölümleri

Bir başvurunun Mahkeme tarafından kabul edilebilmesi için, başvurucunun durumuna uygun olan her bölümü belirtilen biçimde doldurması ve Mahkeme İçtüzüğü’ nün 47. maddesi uyarınca gerekli tüm bilgi ve belgeleri temin etmesi gerekmektedir. AİHM Başvuru Formu’nu doldururken ve şikâyetlerinizi destekleyici belgelerinizi eklerken bu uyarıyı göz önünde bulundurmanız gerekir. Aksi takdirde başvurunuz Mahkeme tarafından incelenmeyecek, adınıza dosya açılmayacak ve gönderdiğiniz hiçbir belge muhafaza edilmeyecektir.

AİHM Başvuru Formu’nda Kullanılacak Dil: Mahkemenin resmi dilleri İngilizce ve Fransızcadır, ancak size daha kolay geliyorsa, Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü’ne, Sözleşmeyi imzalamış devletlerin resmi dillerinden birinde yazabilirsiniz. Mahkeme önündeki usulün ilk aşamalarında Mahkeme’den bu dillerden birinde yazılmış mektuplar alabilirsiniz. Fakat daha sonraki aşamalarda, özellikle de Mahkeme şikâyetleriniz konusunda Sözleşmeci Devlet’in yazılı görüşünü almaya karar verirse, Mahkeme tarafından gönderilen tüm mektup ve belgeler İngilizce veya Fransızca olacaktır. Aynı şekilde, sizden veya temsilcinizden gelecek yazışmaların da İngilizce veya Fransızca dillerinden birinde olması istenecektir.

AİHM Başvuru Formu’nda Yer Alan Bölümlere İlişkin Açıklamalar

AİHM Başvuru Formu’nda kullanılan terim ve açıklamalar Sözleşme’yi temel almaktadır ve toplumsal cinsiyete duyarlı dilin bulunmaması halinde kimseyi dışlama amacı güdülmemektedir.

Barkod Kutusu

Eğer daha önce, aynı konuda Mahkeme ile yazışmada bulunduysanız ve size bu şikayetlerinize ilişkin barkod etiketleri gönderildiyse, etiketlerden bir tanesini, AİHM Başvuru Formu’nun ilk sayfasında, sol üst köşede bulunan kutuya yapıştırmalısınız.

Başvurucu

Gerçek kişi

Birden fazla başvurucu gerçek kişi varsa, her bir başvurucu için gerekli bilgiler ayrı bir sayfada doldurulmalıdır. Birden fazla başvurucu olması halinde, lütfen başvuruculara sıra numarası verin.

Ayrıca, “Grup başvurular (aynı konuda birden fazla ayrı başvuru) ve sayısı birden fazla olan başvurucular (aynı konudaki bir başvuruda birden fazla başvurucu)” ile ilgili bölümü inceleyiniz.

Adres: Mahkeme’nin gerektiğinde iletişim kurabilmesi için, avukat veya temsilci adresinden ayrı olarak, başvurucu mutlaka kendi yazışma adresini bildirmelidir. Konaklayacak yeri veya sabit bir adresi olmayan başvurucuların, gerekli açıklamayı da yaparak, bir posta kutusu adresi veya bir arkadaşının adresini bildirmesi gerekir.

Tüzel Kişi (Kuruluş)

AİHM Başvurusunda bulunan şirket, sivil toplum kuruluşları, dernekler vb. tüzel kişi başvurucuların, mutlaka AİHM Başvuru Formu’nda yer alan “Kuruluş Yetkilisi” bölümünü de tamamlaması gerekmektedir. AİHM Başvuru Formu’nda yer alan ilgili alanlara, başvurucu tüzel kişiye ait kimlik ve iletişim bilgilerinin mutlaka yazılması gerekir.

Aynı türde birden fazla başvurucu olması halinde, her bir başvurucu için gerekli bilgiler ayrı bir sayfada doldurulmalı ve başvuruculara sıra numarası verilmelidir.

Kayıt numarası: Başvuru sahibi tüzel kişinin resmi kayıtlardaki numarasını veya ticaret sicil kayıt numarasını (eğer varsa) bu alana giriniz. Tanımlama kolaylığı açısından, eğer varsa, şirketlerin kayıt, kuruluş veya birleşme tarihleri de girilmelidir.

Grup Başvurular ve Sayısı Birden Fazla Olan Başvurucular

Bir başvurucu veya temsilci, başvuru konuları farklı olaylara dayanan, iki veya daha fazla başvurucu adına başvuruda bulunuyorsa, her biri için eksiksiz bilgileri içeren ayrı bir başvuru formu doldurulmalıdır. Şikâyetlere ilişkin belgeler her bireysel başvurucunun formuna ayrı ayrı eklenmelidir.

Başvurucu sayısının 10’dan fazla olduğu durumlarda, AİHM Başvuru Formu ve belgelere ek olarak, her başvurucu için tanımlayıcı bilgileri içeren bir tablo gönderilmelidir. Bu tablo, Mahkeme’nin internet adresi’nden indirilebilir. Temsilcinin bir avukat olması durumunda, bu tablonun elektronik ortamda (CD-Rom veya USB bellek) kaydedilmiş olarak gönderilmesi gerekmektedir.

Çok büyük sayıda başvuru grupları veya başvurucuların olduğu durumlarda, başvuruculardan veya temsilcilerinden, gönderilerini veya belgelerini elektronik ortamda veya Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü tarafından belirtilecek diğer yollarla Mahkeme’ye sunmaları istenebilir. Bu durumdaki başvuruların etkili ve hızlı bir şekilde değerlendirilmesini kolaylaştırmak amacıyla Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü tarafından bu konuda başka talimatlar da verilebilir.

Grup başvurular veya sayısı birden fazla olan başvurucular hakkında Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü’nün şekil ve usullere dair taleplerinin yerine getirilmemesi, davaların Mahkeme tarafından incelenememesine neden olabilir (bkz. İçtüzük 47 §§ 5.1 ve 5.2).

Aleyhinde Başvuru Yapılan Devlet veya Devletler

AİHM Başvuru Formu’nda şikâyetçi olduğunuz konulardan sorumlu olduğunu düşündüğünüz ve başvurunun aleyhine yöneltildiği devlet veya devletlere ait kutuların işaretlenmesi gerekir.

Mahkeme’ye sadece Sözleşme sistemine dâhil olan devletler aleyhine yöneltilen davaların getirilebileceğini unutmayınız.

Gerçek Kişi Başvurucunun Temsilcisi veya Temsilcileri 

Temsilci olarak belirlenen kişi ve başvurucu, AİHM Başvuru Formu’nda belirtilen ilgili alanları mutlaka imzalamalıdır.

Avukat Olmayan Temsilci

Bazı başvurucular, sağlık veya yetkisizlik sebebiyle dava usulünde yer alamayabilirler veya yer almamayı seçebilirler. Bu kişiler hukuk eğitimi almamış kişilerce temsil edilebilirler. Örneğin, bir ebeveyn çocuğunu temsil edebilir. Benzer şekilde, pratik veya tıbbi nedenlerle dava usulünde yer alması mümkün olmayan ceza infaz kurumlarındaki veya hastanelerdeki başvurucular aile bireyleri, eşleri veya birlikte yaşadığı kişiler tarafından temsil edilebilirler. Bu gibi durumlarda, temsilcinin başvurucuyu hangi sıfatla temsil ettiği veya başvurucuya olan yakınlığı belirtilmeli, kimlik ve iletişim bilgileri verilmelidir. Aynı zamanda bir avukatı da temsilci olarak belirlemeniz halinde avukata ilişkin bölüm de ayrıca doldurulmalıdır.

Avukat

Mahkeme önünde başvurucuyu temsile yetkili avukatın kimlik ve iletişim bilgileri eksiksiz olarak doldurulmalıdır. Başvurunun yapılması aşamasında bir avukat tarafından temsil edilmek zorunlu değildir. Başvuru, bir avukat tarafından temsilini gerektiren ileri aşamaya ulaştığı takdirde, başvurucu bu konuda bilgilendirilir. Mahkeme’nin, başvurunun hükümete yazılı görüşlerini bildirmesi için tebliğ edilmesi kararını verdikten sonraki bu aşamada, avukat tutmak için başvurucunun maddi imkânı yoksa ve Mahkeme davanın görülebilmesi için gerekli buluyorsa, başvurucu adli yardımdan yararlanabilir. Söz konusu aşamaya gelindiğinde gerekli bilgiler başvuruculara gönderilecektir.

Yetki

AİHM Başvuru Formu’na atılan imzalar, mutlaka ıslak (orijinal) olmalıdır. Başvurucu (çocuk olduğu veya hukuki ehliyeti olmadığı için imza yetkisi olmayan başvurucular hariç), kendi adına hareket etmesi amacıyla belirlediği temsilciyi yetkili kılabilmek için, AİHM Başvuru Formu’nda yer alan “Yetki Belgesi” başlıklı bölümü imzalamalıdır. Avukat olmayan bir temsilci, imza yetkisi olmayan bir başvurucu adına bir avukata yetki verdiyse, yetki belgesini başvurucunun namına temsilci imzalar.

AİHM Başvuru Formu’nda belirtilmesi gereken tarih, gerçek kişi başvurucunun veya temsilcisinin belgeyi imzaladığı tarihtir.

Başvurucu tarafından Mahkeme’ye başvuru yapması için yetki verilen avukat veya kişi, bu görevi kabul ettiğini belirten yetki belgesi bölümünü imzalamalıdır. Yetki bölümünün imzalanmamış olması durumunda, Yazı İşleri Müdürlüğü, temsilcinin dava ile herhangi bir ilgisi olduğuna dair kanıt bulunmadığından, yazışmaları yalnızca başvurucu ile sürdürebilir.

Mahkeme, tüm belirleyici bilgilerin ve iletişim detaylarının başvuru formu üzerinde belirtilmesini istemektedir. Bu kapsamda AİHM Başvuru Formu ile birlikte ayrı bir yetki belgesi gönderilmesine gerek bulunmamaktadır.

Başvurucu ve temsilcisi, yetki belgesi bölümünü başvurunun hazırlanması aşamasında imzalamalıdır: Bir avukat, ancak kaçınılmaz bir engel olması halinde başvuru formu ve ayrı bir yetki belgesi sunabilir. Mahkeme, ancak, başvuru yapıldıktan sonra avukatın değiştirilmesi veya yeni bir avukatın yetkilendirilmesi halinde ayrı bir yetki belgesini kabul edebilir. Bu durumda, Mahkeme’nin internet sayfasında mevcut ve gerekli tüm bilgileri içeren yetki belgesi kullanılmalıdır. Ayrı bir yetki belgesi gönderilmesi halinde, bu durumun neden kaçınılmaz olduğu ikna edici olarak açıklanmadı ise, başvuru Mahkeme İçtüzüğü 47. madde gereklerinin yerine getirilmemiş olması sebebiyle reddedilebilir.

Başvurucu Temsilcisi ve Mahkeme Arasında Elektronik İletişim

eComms, Mahkeme’nin bir başvurucunun temsilcisi ile elektronik olarak haberleşebilmesi amacıyla sunulan bir hizmettir. Bu hizmet, sadece başvurunun ilgili Hükümete bildirilmesine karar verilmesi halinde ve başvuru Hükümete bildirildiği zaman kullanıma açılır.

Başvurucu temsilcisi tarafından Mahkeme’ye bildirilen elektronik adres, eComms hesabının açılması için kullanılacaktır. Bir avukatlık bürosunda toplu halde hizmet veren temsilcilerin, hesabın çok sayıda kullanıcı tarafından kullanılabilmesini sağlamak için genel bir elektronik adres bildirmeleri tavsiye edilir. eComms hesabınız için kullanılan elektronik adrese ilişkin her türlü değişikliği Mahkeme’ye bildirmeniz gerekmektedir.

Daha fazla bilgiye eComms internet adresi’nde yer alan Hüküm ve Şartlar başlığından ve ayrıca başvurucuların elektronik başvurularına ilişkin Uygulama Talimatı başlığından ulaşabilirsiniz (yalnızca İngilizcesi ve Fransızcası mevcuttur).

Tüzel Kişi Başvurucunun Temsilcisi

Kuruluş Yetkilisi

Başvurucu kuruluş, Mahkeme’nin yazışma yapabileceği ve kuruluş adına hareket etme yetkisi bulunan bir birey (şirket yöneticisi, başkan veya yönetim kurulu üyesi vb.) aracılığı ile başvurusunu sunmalıdır. Bu kişinin, başvuruda bulunmaya yetkili olduğuna dair belgeleri temin etmesi gerekir. İlgili ülkedeki yerleşik uygulamaya bağlı olarak, söz konusu belge; ticaret sicil kaydı, noter tasdikli yönetim kurulu kararı olabilir. Eğer bu tarz bir belge sunulamıyorsa, buna ilişkin bir açıklama yapılmalıdır.

Şirket adına hareket etmek için kanuni yetkiye sahip kişinin tam isim ve iletişim bilgileri mutlaka belirtilmelidir. Kurumun resmi yetkilisi, aynı zamanda kuruluş adına hareket eden bir avukat ise, bu husus açıkça belirtilmelidir.

Avukat

Mahkeme önünde başvurucu kuruluşu temsile yetkili avukatın kimlik ve iletişim bilgileri eksiksiz olarak doldurulmalıdır. Başvurunun yapılması aşamasında bir avukat tarafından temsil edilmek, zorunlu da değildir. Başvurunun bir avukat tarafından temsilini gerektiren ileri aşamaya ulaşması halinde, başvurucu bu konuda bilgilendirilir.

Başvurucu kuruluşun temsilcisi olarak belirtilen kişi ve avukat olarak belirtilen kişi, AİHM Başvuru Formu’nda belirtilen ilgili alanları mutlaka imzalamalıdır.

Yetki

AİHM Başvuru Formu doldurulurken atılan imzalar, mutlaka ıslak (orijinal) olmalıdır.

Başvurucu kuruluşun temsilcisi, kurum adına hareket etme yetkisini verdiği avukatı yetkilendirmek için ilgili bölümü mutlaka imzalamalıdır. AİHM Başvuru Formu’nda belirtilmesi gereken tarih, kurum temsilcisinin ve avukatın belgeyi imzaladığı tarihtir.

Başvurucu kurum tarafından Mahkeme’ye başvuru yapması için yetki verilen avukat, bu görevi kabul ettiğini belirtmek için yetki belgesi bölümünü mutlaka imzalamalıdır. AİHM Başvuru Formu’nda yer alan yetki bölümün imzalanmamış olması durumunda, Yazı İşleri Müdürlüğü, avukatın dava ile herhangi bir ilgisi olduğuna dair kanıt bulunmadığından, yazışmaları yalnızca başvurucu kuruluşun temsilcisi ile sürdürebilir.

Mahkeme, tüm belirleyici bilgilerin ve iletişim detaylarının başvuru formu üzerinde belirtilmesini istemektedir. Bu nedenle AİHM Başvuru Formu ile birlikte ayrı bir yetki belgesi gönderilmesi gerekmez.

Başvurucu kuruluşun temsilcisi veya avukatı yetki belgesi kısmını başvurunun hazırlanması aşamasında imzalamalıdır: Bir avukat, ancak kaçınılmaz bir engel olması halinde başvuru formu ve ayrı bir yetki belgesi sunabilir. Mahkeme, ancak, başvuru yapıldıktan sonra avukatın değiştirilmesi veya yeni bir avukatın yetkilendirilmesi halinde ayrı yetki belgesini kabul edebilir. Bu durumda, Mahkeme’nin internet adresinde mevcut ve gerekli tüm bilgileri içeren yetki belgesi kullanılmalıdır. Ayrı bir yetki belgesi gönderilmesi halinde, bu durumun neden kaçınılmaz olduğu ikna edici olarak açıklanmadı ise, başvuru Mahkeme İçtüzüğü’nün 47. maddesinin gereklerinin yerine getirilmemiş olması sebebiyle reddedilebilir.

Basvurucu Temsilcisi ve Mahkeme Arasında Elektronik İletişim

eComms, Mahkeme’nin bir tüzel kişi başvurucunun temsilcisi ile elektronik olarak haberleşebilmesi amacıyla sunulan bir hizmettir. Bu hizmet, sadece başvurunun ilgili Hükümete bildirilmesine karar verilmesi halinde ve başvuru Hükümete bildirildiği zaman kullanıma açılır.

Başvurucu temsilcisi tarafından Mahkeme’ye bildirilen elektronik adres, eComms hesabının açılması için kullanılacaktır. Bir avukatlık bürosunda toplu halde hizmet veren temsilcilerin, hesabın çok sayıda kullanıcı tarafından kullanılabilmesini sağlamak için genel bir elektronik adres bildirmeleri tavsiye edilir.

eComms hesabınız için kullanılan elektronik adrese ilişkin her türlü değişikliği Mahkeme’ye bildirmeniz gerekmektedir.

Daha fazla bilgiye eComms internet adresi’nde yer alan Hüküm ve Şartlar başlığından ve ayrıca başvurucuların elektronik başvurularına ilişkin Uygulama Talimatı başlığından ulaşabilirsiniz (yalnızca İngilizcesi ve Fransızcası mevcuttur).

AİHM Başvurusunun Konusu 

AİHM Başvurusu kısa ve öz olmalıdır. Davanızı ilgilendiren önemli bilgi ve belgelere AİHM Başvuru Formu’nda mutlaka yer verilmelidir. İkincil konular ve ilgisiz olayları dâhil etmeden, şikâyetinizle ilgili asli nitelikteki olayları ve kararları açıklayarak, haklarınızın nasıl ihlal edildiğine dair bilgilere yer vermeniz gerekir. Ek bir belgeye her zaman atıfta bulunabileceğiniz için, uzun alıntılar eklemeyiniz. Davanıza ilişkin olayları ve şikâyetlerinizi, Mahkeme’nin başvurunun konusunu ve kapsamını belirlemesine olanak sağlayacak şekilde, bu amaçla öngörülen bölümlerde açıklamanız gerekir. Davanıza ilişkin bu bilgiler, başvurunuzun doğru ve hızlı bir şekilde incelenmesi açısından oldukça önemlidir ve söz konusu bilgiler, ek belgelerde değil, bu amaçla başvuru formunda ayrılmış sayfalarda belirtilmelidir. AİHM Başvuru Formu’nda her detayı sıkıştırıp doldurmak yerine, olayları, şikayetlerinizi ve kabuledilebilirlik kriterlerine uygunluğu okunaklı, açık ve özlü bir şekilde belirtmeniz gerekir. AİHM Başvuru Formu’nda “Başvurunun Konusu” başlıklı sayfaları “bakınız ekli belge” açıklaması ile boş bırakmanız mümkün değildir. Başvuru konusuna ilişkin sunulan bilgilerin, başvuru formunda bu amaçla ayrılmış alanla sınırlandırılmaması başvurunuzun Mahkeme tarafından incelenmemesine neden olacaktır.

Eğer gerekli ise ek bilgi ve açıklamalar içeren ayrı bir belge AİHM Başvuru Formu’na ek olarak sunulabilir, ancak ek bilgi ve açıklamaları içeren bu ek belge, toplam 20 sayfayı geçmemelidir (Başvuruya ilişkin karar ve belgeler bu 20 sayfalık sınırın dışındadır). Ancak bu, başvurunun konusuna ilişkin açıklamalarınıza başvuru formu üzerinde başlayıp bu açıklamalar 20 sayfa olana kadar devam edebileceğiniz anlamına gelmemelidir. Söz konusu 20 sayfa ancak, formun ilgili sayfalarında özlü bir şekilde belirtilmesi gereken olayların, şikayetlerin ve kabuledilebilirlik kriterlerine uygunluğun anlatımına ek olmalıdır. Sunulacak ekte yeni şikayetlere yer verilemez; sunulan ek sadece başvuru formunda halihazırda belirtilmiş şikayetlerin geliştirilmesi amacıyla kullanılabilir.

Başvurunuzun, görüşleri alınmak üzere ilgili hükümete bildirilmesine karar verilirse, başvurucunun, bu görüşlere cevaben, görüşlerini detaylı olarak sunma fırsatı olacaktır.

Tüm gönderileriniz tamamen okunaklı olmalıdır ve eğer, olaylar, şikayetler ve kabuledilebilirlik kriterlerine uygunluk bölümlerindeki açıklamalarınıza ilave olarak sunduğunuz gönderileriniz varsa, aşağıda belirtilen hususlar da dikkate alınmalıdır:

– bu gönderileriniz eğer daktilo veya bilgisayar kullanılarak doldurulmuşsa, okunaklı bir yazı karakteri ve yazı tipi ile yazılmış olmalı (başvuru metninde en az 12 punto, dipnotlarda 10 punto);

– ek belgeler söz konusu ise, A4 sayfa boyutunda ve sayfa kenar boşluğu en az 3,5 cm genişlikte olmalı;

– sayfalar sırasına göre numaralandırılmış olmalı, ve;

– paragrafları numaralarla belirlenmiş olmalıdır.

Genel bir kural olarak, başvurunuzda verdiğiniz bilgi ve sunmuş olduğunuz belgeler, başvurucu ve üçüncü şahıslar hakkında verdiğiniz bilgiler de dâhil olmak üzere, kamuya açık olacaktır. Dahası, bu bilgilerin başvurunun savunmacı hükümete iletilmesi amacıyla hazırlanmış olayların özetinde, Mahkeme’nin bir başvuru hakkında verdiği kabuledilmezlik veya kayıttan düşürme kararında, ya da başvurunun esasına ilişkin bir kararda yer alması halinde, söz konusu bilgilere Mahkeme’nin internet aracılığı ile ulaşılabilen veri tabanı HUDOC’dan erişilebilecektir. Dolayısıyla, özel hayatınız ya da üçüncü şahısların özel hayatı hakkında, sadece davanızın anlaşılması için mutlaka gerekli olan ayrıntıları sunmalısınız.

Kimliğinizin açıklanmasını istemiyorsanız bunu belirtmeniz ve yargılamanın aleniyeti ilkesinin istisnası niteliği taşıyan bu talebin gerekçesini AİHM Başvuru Formu’nda bildirmeniz gerekmektedir. Kimliğin gizli tutulması talepleri ancak istisnai durumlarda ve gerekçesi haklı bulunursa kabul edilecektir.

Olayların Anlatımı 

AİHM Başvuru Formu’nda başvuru konusuna ilişkin anlatımlarınızda açık ve özlü ifadeler kullanmanız ve olayları kronolojik olarak, meydana geliş sırasına göre kesin tarihler belirterek yazmanız gerekmektedir. Şikâyetleriniz, birden fazla konuya ilişkin ise (örneğin farklı davalar söz konusu ise), her bir konuyu ayrı ayrı açıklamaya dikkat ediniz.

AİHM Başvurusunu destekleyecek bütün belgeleri ve özellikle ilgili kararları veya şikâyet konusu işlemlere ilişkin belgeleri (uzaklaştırma kararı, sınır dışı edilme kararı gibi) sunmanız gerekir. Aynı zamanda, sağlık raporları, tanık ifadeleri, zabıtlar, tapu belgeleri veya gözaltında geçirilen süreleri gösteren kayıtlar gibi, iddialarınızı destekleyecek belgeleri sunmalısınız.

Liste bölümünde atıf yapılan bütün belgelerin eksiksiz ve okunaklı birer örneği başvuruya eklenmelidir. Gönderdiğiniz belgeler size iade edilmeyeceğinden, belgelerin asıllarını değil, yalnızca örneklerini göndermelisiniz. Örneğini temin edemediğiniz belgeler varsa, bu durumun nedenlerini AİHM Başvuru Formu’nda belirtmelisiniz.

Sözleşme ve/veya Protokol İhlallerine ve İddiaların Dayanaklarına Dair Açıklama

Öne sürülen her bir şikâyet için, Sözleşme veya Protokollerin hangi maddelerinin, nasıl ihlal edildiği AİHM Başvuru Formu’nda açık ve özet olarak belirtilmelidir.

Sözleşme kapsamındaki şikâyetlerinizi olabildiğince açık ve özlü olarak dile getiriniz. Şikâyetinizin, Sözleşme’nin hangi hükümlerine dayandığını ve ifade ettiğiniz olayların neden bu hükümlerin ihlâline sebep olduğunu belirtmelisiniz. Bu türde açıklamalar, her bir şikâyetiniz için ayrı ayrı yapılmalıdır.

Örnek: Madde 6 § 1: Yaralanmam nedeniyle ve tazminat talebiyle açtığım dava çok uzun sürmüştür zira 10 Ocak 2002’den 25 Nisan 2012’ye kadar, on yılı aşkın bir süre devam etmiştir.

Kabuledilebilirlik Kriterlerine Uygunluk 

İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi ve Dört Ay Kuralı ile ilgili Açıklamalar

AİHM Başvuru Formu’nda Mahkeme’nin uluslararası yetkisine başvurmadan önce, ulusal makamlara, iddia edilen sözleşme ihlallerini önleme veya düzeltme imkânı vermiş olduğunuzu göstermeniz gerekmektedir. Diğer bir deyişle, ilgili ülkede kullanılabilir tüm iç hukuk yollarını tüketmiş olduğunuzu göstermelisiniz.

Sözleşme veya Protokoller kapsamında dile getirdiğiniz her şikâyetiniz için aşağıdaki bilgileri vermelisiniz:

– nihai kararın kesin tarihi, kararı veren mahkemenin adı ve kararın niteliği;

– nihai karara kadar olan süreçte, alt mahkemelerce veya diğer mercilerce verilmiş kararların tarihleri; ve

– iç hukuktaki dava dosya numarası.

Mahkemeler (ilk dereceden en üst mahkemeye kadar) veya diğer karar organları tarafından alınan bütün kararların birer örneğini eklemeyi unutmayınız. Ayrıca, mahkemelere sunduğunuz talep ve dilekçelerinizin ve ayrıca temyiz aşamasındaki dilekçelerinizin birer örneğini, Sözleşme kapsamındaki şikâyetlerinizin özünü her derecede dile getirdiğinizi gösterebilmek için başvurunuza eklemelisiniz.

Mahkeme önünde ileri sürdüğünüz her bir şikâyeti, o şikâyet ile ilgili iç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra, nihai karar tarihinden itibaren dört aylık süre içinde yaptığınızı gösterebilmelisiniz. Bu nedenle, nihai kararın tarihini kesin olarak belirtmeniz büyük önem taşımaktadır. Bunu kanıtlayabilmek için, söz konusu tarihi gösterir kararın bir örneğini veya kararın ilan edildiği veya kamuya açık hale geldiği tarihte kararın bir kopyasını alamadıysanız, kesin kararın tebliğ tarihini gösteren kayıtlı mektubun veya zarfın bir kopyasını göndermelisiniz. Kullanılabilir bir iç hukuk yolu olmadığı takdirde, şikâyetinize ilişkin eylem, tedbir veya karar aleyhine, takip eden dört aylık süre içinde başvurduğunuzu göstermek için, söz konusu eylem, tedbir veya kararın tarihini gösteren belgeler sunmalısınız.

İç hukuk yollarının tüketilmesi ve dört ay kuralı ile ilgili daha fazla bilgiye Mahkeme’nin internet adresi’nde yer alan “Kabuledilebilirlik Kriterlerini Uygulama Rehberi”nden ulaşabilirsiniz.

Mevcut olan ama kullanmadığınız bir iç hukuk yolu varsa, bu hususu ve bu yolu kullanmamanızın -eğer varsa- sebeplerini de AİHM Başvuru Formu’nda mutlaka belirtmelisiniz.

Diğer Uluslararası Makamlar Önündeki Usullere ilişkin Açıklamalar

Başvurunuza konu olan şikâyetlerinizi, başka bir uluslararası soruşturma veya çözüm makamı önünde dile getirip getirmediğinizi AİHM Başvuru Formu’nda belirtmelisiniz (bir Birleşmiş Milletler organı olan Uluslararası Çalışma Örgütü, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi veya uluslararası bir tahkim kurulu gibi). Eğer şikâyetlerinizi bu gibi makamlar önünde dile getirdiyseniz, söz konusu kurumun adını, başvuru tarihinizi, usule ilişkin bilgileri ve alınan kararları detaylı olarak açıklamalısınız. Ayrıca, ilgili kararların ve diğer belgelerin örneklerini de göndermelisiniz.

Mahkeme Önünde Devam Eden veya Daha Önce İncelenmiş Başvurular

Mahkeme kayıtlarında, devam eden veya karara bağlanmış diğer başvurularınız varsa numaralarını belirtiniz. Bu bilgi, dosyalarınıza erişilmesinde ve adınıza açılmış başvuru dosyalarınızın değerlendirilmesinde Mahkeme’ye kolaylık sağlaması açısından son derece önemlidir.

Başvuruya Ek Belgeler Listesi

AİHM Başvuru Formu’nun ilgili kısımlarında atıfta bulunduğunuz bütün ilam ve kararların yanında, Sözleşme kapsamındaki ihlal iddialarınızı destekleyen ve Mahkeme’nin değerlendirmeye almasını istediğiniz diğer belgeleri (zabıtlar, tanık ifadeleri, sağlık raporları vb.), tarih sırasına göre düzenleyip, sayfaları sırasına göre numaralandırarak başvurunuza ekleyiniz. Göndermiş olduğunuz belgeler bütünü içinde, Mahkeme tarafından kolaylıkla bulunabilmesi açısından, başvuruya ek belgeler listesi kısmına eklediğiniz her bir doküman için sayfa numarası belirtiniz. Şayet başvuru formunda liste için ayrılmış bölüm yeterli değilse, listeye ek bir sayfada devam edebilirsiniz.

Liste bölümünde atıf yapılan bütün belgelerin eksiksiz ve okunaklı birer örneği başvuruya eklenmelidir. Gönderdiğiniz belgeler size iade edilmeyeceğinden, belgelerin asıllarını değil, yalnızca örneklerini göndermelisiniz. Örneğini temin edemediğiniz belgeler varsa, bu durumun nedenlerini AİHM Başvuru Formu’nda belirtmelisiniz.

Mahkemeye göndereceğiniz belgelerle ilgili aşağıdaki kurallara uymalısınız:

– Belgeleri tarih ve dava sırasına göre düzenleyiniz;

– Sayfaları sırasına göre numaralandırınız; ve

– Belgeleri birbirine tutturmak için, zımba, ataç, yapıştırıcı bant kullanmayınız.

Hatırlatma: Eksiksiz bir başvuru için gereken bütün bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde temin edebilmek için gereken önlemleri almak başvurucunun sorumluluğundadır. Başvurunuza ilişkin, mutlaka gerekli olan belgelerden bir veya daha fazlasını temin edemediğiniz ve bunun nedenleri hakkında yeterli bir açıklama veremediğiniz takdirde, başvurunuz eksik bulunarak Mahkeme tarafından incelenmeyebilir.

Beyan ve imza

AİHM Başvuru Formu’na atılan imzalar, mutlaka ıslak (orijinal) olmalıdır.

AİHM Başvuru Formu, her bir başvurucu veya başvurucunun yetkili temsilcisi ve -varsa- avukat tarafından imzalanmalıdır. Bunun dışındaki kişilerin imzası kabul edilmez.

Mahkeme’nin Yazışmalarında Muhatap Olacak Kişi Hakkında Bilgi

Yazı İşleri Müdürlüğü, sadece bir başvurucu veya bir temsilci ile yazışma yapacaktır. Dolayısıyla birden fazla başvurucunun bulunduğu ve temsilcinin olmadığı durumda, başvurucular arasından seçilecek bir başvurucuyu, Mahkeme ile yazışmaları yürütecek kişi olarak AİHM Başvuru Formu’nda mutlaka belirtiniz. Başvurucunun temsil edildiği durumlarda ise, Mahkeme tek bir temsilci ile yazışma yapacaktır. Bu nedenle, birden fazla avukat tarafından temsil edilen başvurucu, yazışmaların hangi avukat ile yürütüleceğini de mutlaka belirtmelidir.

AİHM Başvurusunun Yapılması ve Başvurunun Mahkemece İncelenmesi

Mahkemeye Başvurunun Yapılması

Mahkeme’ye başvurular yalnızca posta yolu ile gönderilebilir. Diğer bir deyişle, başvuru formunun başvurucu ve/veya temsilci tarafından imzalanmış aslının posta ile gönderilmesi gerekmektedir. Faks ile yapılacak başvurular, ıslak imzalı asıl başvuru metinleri Mahkeme’ye ulaşmadıkça eksik bir başvuru sayılacaktır. Şikâyetinizi sözlü olarak açıklamak için Strazburg’a bizzat gelmenize gerek yoktur.

AİHM Başvuru Formu’nu sitemizden indirebilirsiniz. (AİHM Başvuru formu’nda değişiklik yapılıp yapılmadığını ve formun güncel olup olmadığını Mahkeme’nin internet adresi’nden kontrol edebilirsiniz).

AİHM Başvuru formu’nun gönderileceği adres:

The Registrar – European Court of Human Rights

Council of Europe – 67075 STRASBOURG CEDEX / FRANCE

Başvurunun İşleyişi

Yalnızca usulüne uygun eksiksiz doldurulmuş başvuru formu ile birlikte şikâyetlerinizi destekleyici belgeler Mahkeme’ye ulaştığı takdirde adınıza bir dosya açılır; yazışmalarınız ve belgeleriniz kayda alınır.

Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü, başvuru formunu aldıktan sonra, başvurunun gereken tüm bilgi ve belgeleri içerip içermediğini kontrol edecektir. Başvurunuzun eksik olması halinde, İçtüzüğün 47. maddesinde belirlenen usuller çerçevesinde bir başvuruda bulunmadığınızı, adınıza bir dosya açılmadığını ve göndermiş olduğunuz belgelerin muhafaza edilmediğini bildiren bir mektup tarafınıza gönderilecektir. Bu durumda, eksiksiz hazırlanmış başvuru formu ve başvuruya ilişkin tüm belge ve kararları (önceki başvurunuzda göndermiş olsanız bile) içeren yeni bir başvuru sunma imkânınız olacaktır. Eksik olarak sunulan belgeler kabul edilmeyecektir.

Yazı İşleri Müdürlüğü, şikâyetçi olduğunuz devletin yürürlükteki hukuku hakkında bilgi veremeyeceği gibi, ulusal hukukun yorumu ve uygulanmasına ilişkin hukuki danışmanlık da yapamaz.

Başvurunuzu gönderirken, AİHM Başvuru Formu’nun bir kopyasını, asıl belgelerle birlikte muhafaza etmelisiniz. Böylece, Yazı İşleri Müdürlüğü, başvurunuzun eksik olduğunu bildirdiği takdirde, isterseniz, yeni ve tam bir başvuruyu size belirtilen süre içinde kolaylıkla sunabilirsiniz.

Eksik olduğu için reddedilen bir başvuruya ilişkin yeni bir başvuruyu, halen işlemekte olan dört aylık süre içinde yeniden göndermeniz için size yeterli bir sürenin kalacağının güvencesi yoktur. Bu nedenle, ek belgelerle birlikte eksiksiz bir başvuruyu zamanında yapmak için gereken tedbirleri almanız sizin yararınıza olacaktır.

AİHM Başvuru Formu eksiksiz ise, Yazı İşleri Müdürlüğü, adınıza bir dosya açıldığını ve bu dosyanın numarasını bildiren ve daha sonra Mahkeme’ye sadece bu dosyaya ilişkin göndereceğiniz tüm mektuplarda ya da diğer belgelerde kullanmanız gereken barkod etiketlerini içeren bir cevap gönderecektir. Size bildirilen başvuru numarasını, bu başvuruya ilişkin daha sonraki bütün yazışmalarınızda belirtmeniz gereklidir.

Yazı İşleri Müdürlüğü, sizden şikâyetlerinize ilişkin bilgi veya tamamlayıcı açıklamalar talep edebilir. Mahkemeden gelen mektuplara en kısa sürede cevap vermek sizin yararınıza olacaktır. Yeni açılmış bir başvuruda, Yazı İşleri Müdürlüğü’nün mektubuna altı ay içinde hiçbir cevap gelmediği takdirde başvuru temelli olarak işlemden kaldırılarak imha edilir. Mahkeme tarafından incelenmeye alınmış bir başvuruda ise, Mahkeme’nin mektubuna belirtilen süre içinde cevap verilmemesi veya hiç cevap verilmemesi veya gereken bilgi ve belgelerin gönderilmemesi, başvurunuzu sürdürmek istemediğiniz şeklinde değerlendirilebilir ve bunun sonucu olarak başvurunuz Mahkeme tarafından incelenmeyeceği gibi, kabuledilemez bulunabilir veya Mahkeme kayıtlarından düşürülebilir.